اهمیت حمل نقل و زیرساخت های آن در جهت رشد و توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی

در فرایند توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی هر کشوری توسعه بخش حمل و نقل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از جمله فعالیت های اساسی و زیربنایی برای رشد و تحول اقتصادی و اجتماعی  به شمار می آید به طوری که از آن تحت عنوان «صنعت» یاد می شود و از عوامل مهم ارتباط میان ملت ها و بازارهای تولید و مصرف و از مصادیق توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی به حساب می آید.

توسعه پایدار همان رشد اقتصادی است که عدالت و امکانات زندگی را برای تمامی مردم جهان و نه تنها اندکی از آنها بدون تخریب ظرفیت ها و منابع طبیعی موجود در جهان و لطمه به آنها برای برآورده ساختن نیازهای نسل حال و آینده به ارمغان می آورد.

با رشد پایدار اقتصادی و افزایش تولید ، تقاضای حمل و نقل نیز افزایش می یابد زیرا که تولید محصول و انتقال آن به بازار بدون صنعت حمل و نقل غیر ممکن می باشد و بدون آن حیات و بقاء و رشد پایدار اقتصادی جامعه میسر نمی گردد.

از طرفی تکنولوژی حمل و نقل یکی از بستر های توسعه پایدار و از عوامل موثر بر توسعه اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی هر کشوری محسوب می شود که دولت ها بایستی برای توسعه زیر ساخت های آن تمام توان و ظرفیت های موجود خود را بکار گیرند و با علم و تدبیر به صرفه ترین گزینه را از نظر دسترسی آسان و اقتصادی بودن انتخاب نمایند چرا که توسعه پایدار نشات گرفته از یک تصمیم منطقی است.

بنابراین شبکه های مواصلاتی هر کشوری به منزله سیستم شریانی بدن انسان مهم و ضروری است چرا که صنعت حمل و نقل به عنوان یکی از بخش های موثر بر رشد و توسعه پایدار اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی آن محسوب می شود که بایستی به صورت متوازن و متعارف و همسو با سایر بخش ها رشد نماید.

اهمیت حمل و نقل و  زیرساخت های آن در جهان:

امروزه نقش حمل و نقل در جهان به عنوان عاملی برای پیشرفت اقتصادی کشورها بسیار مهم و با اهمیت تلقی می شود و در این بین سیستم حمل و نقل زمینی یکی از قویترین ابزارها برای صنعتی شدن سریع و پیشرفت جهان محسوب می شود چرا که همه مشاغل و بازار های جهان را به هم متصل می کند و علاوه بر اینکه به ایجاد اشتغال و توزیع ثروت در بین مردم دنیا کمک می کند در جابجایی ارزان تر کالا و خدمات بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان نقش آفرینی و به افزایش مبادلات تجاری در سراسر جهان کمک می کند.

اهمیت حمل و نقل و زیرساخت های آن در ایران :

حمل و نقل و زیر ساخت های آن یکی از عوامل کلیدی در رشد اقتصادی به شمار می  رود و پیوندی حیاتی بین تولید و مصرف است و هر چه میزان ترافیک در جاده‌ها کمتر باشد نشان دهنده ی توسعه زیرساخت ها و صنعت حمل و نقل جاده‌ای می باشد. رشد حمل و نقل و زیر ساخت های آن موجب دسترسی سریع تر و آسان تر عموم مردم به مشاغل و کالاها و خدمات و در نتیجه افزایش فعالیت ها ، بهره وری و رشد پایدار اقتصادی کشور می شود و عدم پیشرفت آن نیز باعث اختلال در فعالیت های صنایع و کاهش رشد اقتصادی می شود.

علاوه بر این حمل و نقل و زیرساخت های آن تاثیر زیادی در توسعه همه جانبه یک کشور دارد.

به طوری که تاثیر حمل و نقل در کشاورزی ، صنایع ، ارائه خدمات آموزشی و … غیر قابل انکار است.

-حمل نقل زمینی در کشاورزی یکی از عوامل افزایش بهره وری در آن می باشد به طوری که هم کیفیت زندگی مردم را بهبود می بخشد و هم بازار محصولات آن را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث دسترسی آسان و ارزانتر محصولات به مردم و در آمد زایی بیشتر کشاورزان و اشتغال زایی می شود.

-استفاده از حمل و نقل و تجهیزات و زیر ساخت های آن در صنایع نیز ثمر بخش بوده و زنجیره تامین مواد اولیه و محصولاتی که نیاز سریع به بازار مصرف دارند را بهبود می بخشد و به راحتی در دسترس مشتریان قرار می دهد.

– همچنین حمل و نقل و زیر ساخت های آن نقش مهم و بی بدلیلی در ایجاد توانایی های علمی دانش آموزان در مناطق روستایی و کم برخوردار برای دسترسی آسان به امکانات آموزشی و آموزش عالی دارد به طوری که عدم وجود سیستم حمل و نقل باعث انزوای فرهنگی جامعه می شود.

امروزه احداث راه های مواصلاتی و ترانزیتی اعم از آزاد راه ها ، راه آهن ، بزرگراه ها خصوصاً راه های ترانزیتی کالاها و مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور و مردم جامعه یکی از مهمترین شاخصه های توسعه یافتگی در هر منطقه محسوب می شود.

«وجود شبکه های حمل و نقل و جاده های ایمن و مناسب» برای عموم مردم و دسترسی آسان و ارتباط با دنیا و مراکز مهم کشور و تاثیر آن بر رشد و گسترش اقتصادی و سایر عوامل پیشرفت و توسعه پایدار امری انکار ناپذیر است.

ایران به دلیل قرار داشتن در مسیر استراتژیک آسیا و اروپا و همچنین شمال به جنوب و از سوی دیگر راه داشتن به دریا های آزاد همواره به عنوان یکی از راه های مواصلاتی بین قاره ای مطرح بوده و با داشتن موقعیت مهم جغرافیایی باعث شده در حمل و نقل بین‌المللی از موقعیت کم نظیری برخوردار باشد که یکی از عوامل توسعه و پیشرفت کشور به شمار آید.

بنابراین دولت و دولتمردان باید به این مهم توجه و آن را در اولویت برنامه کاری خود قرار دهند و برای رفع موانع احتمالی موجود بر سر راه آنها تلاش و در جهت رسیدن به مقاصد مهم اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی کشور برنامه ریزی نمایند.

همچنین در بحران ها و حوادث مهم و سرنوشت ساز کشور نظیر سیل ، طوفان ، زلزله ، جنگ ، بحران های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی همین راه های مواصلاتی و جاده ها هستند که سرنوشت را مشخص و بحران ها را کنترل ، مدیریت و تثبیت می نمایند.

ایالت لارستان بزرگ  مسیر توسعه پایدار اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی کشور بر پایه اقتصاد دریا :

در عصر صفویان بیشترین فعالیت کمپانی هند شرقی به دلیل موقعیت مناسب تجاری ، نزدیکی به دریا و دسترسی آسان به آب های آزاد جهان از طریق ایالت لارستان بزرگ صورت می گرفت و یکی از مراکز مهم تجارت بین المللی و فرامنطقه ای ایران در جنوب به شمار می رفت چرا که به لحاظ موقعیت جغرافیایی بسیار حائز اهمیت و تجارت در آن آسان و مقرون به صرفه بود.  در آن زمان لارستان در جنوب ایران به عنوان قطب مهم تجاری کشور به شمار می آمد و چهار راه تجارت و محل رفت آمد تجار و بازرگانان خارجی و داخلی بود.

کمپانی هند شرقی نیز یک شعبه از واحد های تجاری خود را در لارستان تاسیس کرده بود که بعدها به دلیل تزلزل تجارتی در ایران فعالیت خود را در ایالت لارستان بزرگ تعطیل نمود.

ایالت لارستان از دیرباز یکی از مهمترین مسیر برای انجام فعالیت های اقتصادی و تجارت دریا محور مد نظر تجار و بازرگانان ایرانی و خارجی بوده و هم اکنون نیز با توجه به پتانسیل های موجود و بالقوه آن برای برون رفت از وضعیت نابسامان اقتصادی موجود بسیار حائز اهمیت است که دولت بایستی به آن اهتمام ویژه ای داشته باشد.

در عصر حاضر که بسیاری از کشورها با توجه به سیاست عدم وابستگی به اقتصاد تک محصولی و دستیابی به اقتصاد پایدار دریا محور برای رسیدن به توسعه و پیشرفت اقتصادی به آن روی آورده اند ، دولت ایران نیز بایستی این راهبرد مهم را سرلوحه کار اقتصادی خود قرار دهد و با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی موجود و لزوم خروج از بحران و رکود اقتصادی و دستیابی سریع و آسان به آن تصمیمی منطقی اتخاذ نماید.

البته باید توجه داشت که یکی از الزامات مهم در این راستا استفاده از صنعت حمل و نقل و زیر ساخت های آن و بهره گیری صحیح از مزایای آنها در جهت تسهیل امر توسعه پایدار اقتصادی است که متاسفانه دولت های پیشین و دولت کنونی تا به حال در این راه موفق عمل نکرده و بعضی از اقدامات انجام شده در این زمینه نیز علاوه بر اینکه غیر کارشناسی بوده رد پای نفوذ قدرت های سیاسی در آن به وضوح مشاهده می‌شود که حاکی از ناکارآمدی دولت هاست.

ایالت لارستان بزرگ یکی از مناطق مهمی است که می تواند به عنوان چهار راه توسعه و مسیر پایدار اقتصادی خصوصاً اقتصاد دریا محور کشور محسوب شود زیرا که از چهار طرف خود با مناطق مستعد اقتصاد دریا محور مانند بندر شهید رجایی و بندر مکران در استان هرمزگان ، بندر بوشهر و عسلویه در استان بوشهر ،کشور های حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز و آب های آزاد جهان در ارتباط و قابل دسترسی می باشد ولی با این وجود ظرفیت ها و پتانسیل های عظیم و زیر ساخت های موجود و بالقوه آن با وجود قدرت های در سایه و نفوذی در دولت ها و عدم کار کارشناسی مورد بی مهری و بی توجهی دولت ها و دولتمردان قرار گرفته و ظرفیت های مطلوب و استثنایی آن همچنان بلااستفاده باقی مانده است.

با توجه به اینکه یکی از اعم مسئولیت های دولت و دولتمردان توجه به مسائل و موارد مهم اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور و رشد و توسعه پایدار آن به دور از هرگونه بحران های خود ساخته  و حاشیه ساز سیاسی_ جناحی و منطقه‌ای می باشد ولی متاسفانه افراد هایی با نفوذ سیاسی و اعمال قدرت در دولت ها و دولتمردان سبب لطمه و خسارت همه جانبه به منافع کشور و مردم ناشی از ملاحظه کاری سیاسی ، جناحی و منطقه‌ای شده و می شوند.

بنابراین در شرایط موجود که کشور ما مورد تحریم همه جانبه دولت های بزرگ و قدرت های بلا منازع دنیا قرار گرفته نیازمند مقابله ی هوشمندانه با آن در جهت بی اثر نمودن تحریم های ظالمانه و همه جانبه آنها هستیم که دولت بایستی بسیار هوشمندانه و بدون دخالت نفوذی های جناحی عمل نماید و گام ها را با احتیاط بیشتر و بر اساس سند آمایش سرزمینی و نیازمندی های کشور برداشته و طرح های اولویت دار و با صرفه اقتصادی را کلید و عملیاتی نماید در حالی که متاسفانه مسئولین کشور ما طی سالیان متمادی به واسطه ی همین نفوذ های سیاسی و جناحی به طرح های اولویت دار و سرنوشت ساز و با صرفه ی اقتصادی توجه نمی کنند و ضمن به حاشیه راندن آنها فقط به طرح های غیر اصولی که منجر به حیف و میل بودجه در قالب رانت می شود بسنده می کنند… !!!

در صورتی که اصولاً هر طرح بزرگی بایستی منطبق با پتانسیل های موجود در هر منطقه باشد چرا که در غیر این صورت از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نبوده و باعث صرف بودجه های هنگفتی از بیت المال می شود که در چنین شرایط اقتصادی برای کشور بحران ساز خواهد بود … !!!

حبیب سمیعی