چرا بازار قديمي لار را به نام “قيصريه” مي خوانند؟

بازار قیصریه لار یک مجموعه تاریخی از معماری قدیم ایران است که در که شیوه معماری گذشته از دوران صفویه، تا قاجاریه در این مجموعه تاریخی دیده می‌شود، نمای داخل گنبد بازار از سنگ تراش بوده، که چهار دالان طولانی، شمالی، جنوبی، شرقی و غربی ساختمان اصلی بازار را می‌سازد که این دالان‌ها در محل یک چهار سوق یکدیگر را قطع می‌کنند و در طرف دیگر دالان جنوبی، شرقی و غربی ۱۳ باب مغازه و در طرف دیگر دالان شمالی ۱۴ باب مغازه ساخته شده است.

قدمت بازار قيصريه لار به دوره پيش از صفويه بر می گردد، اما بخاطر فرسودگی و صدماتی كه به بازار وارد شده بود در زمان شاه عباس صفوی نوسازی و در عصر قاجاريه دوباره مرمت شده که نشانه ای از شيوه معماری اين عصر در مجموعه بازار قیصریه لار است.

این بازار در شهر لار و در محلی به نام قیصریه ساخته شده که شامل دو شبكه شمالی و جنوبی بوده و قسمت ورودی جنوبی بازار از ميدان جديد لار شروع و به محل های شمالی و قديمی بازار ختم می شود و در قسمت شرقی و غربی و تقاطع بازار شمالی جنوبی یک چهار سوق وسيع به چشم می خورد که این چهارسوق به صورت ۸ گوش بوده و در چهار گوش آن چهار باب مغازه ساخته شده است.

در پشت چهار مغازه و هر سمت چهارسوق، بازاری با عرض ۴ متر قرار دارد که در سایر بازار‌های ایران نظیر آن دیده نمی‌شود، که طول بازار شرقی و غربی ۱۱۷ متر و طول بازار شمالی جنوبی ۱۲۴ متر است.

جالب‌ترین بخش بازار قیصریه لار طرح گنبد چهارسوق آن است که در نوع خود معماری منحصر بفردی دارد که ارتفاع آن به ۱۸ متر می‌رسد، از دیگر ویژگی‌های طاق‌های ضربی دارابودن طاق ضربی در چهار سوق با ۱۸ متر اکه چشم هر ببینده را به سوی خود خیره می‌کند، بر روی طاق ضربی چهارسوق بادگیر (خشیخان) ساده‌ای نصب شده که باعث تهویه هوای بازار می‌شود و به علت ارتفاع زیاد طاق چهارسوق، تهویه هوا به طور کامل انجام می‌شود که بازار قیصریه در تابستان‌ها دارای هوای خنکی است.

در سردر جنوبی بازار یک کتیبه بر روی سنگ مرمر و نقرو در پيشانی سردر ورودی جنوبی قيصريه نصب شده و مربوط به تعميرات بازار قيصريه لار در زمان ناصرالدين‌شاه قاجار است، که متن كتيبه در ۸ سطر با خط نستعليق نوشته می شود.

تعدادی کاروانسرا از دوره صفویه بازار قیصریه لار را احاطه کرده‌ که هر یک از آنها نمونه بارزی از معماری دوران صفوی است، و از در گوشه جنوب شرقی میدان جدید شهر لار کاروانسرای جذابی است، که سردر آن رو به خیابان باز شده و سردر ورودی دارای گچ‌بری های زیبایی بوده که بوسیله دالانی طولانی به صحن کاروانسرا وصل می شود. صحن کاروانسرا دارای طرح چهارگوش است و در چهار طرف آن چهار یوان با سبکی بسیار جالب بنا شده که دارای طاق های بیضوی شکل و جناقی بوده و در حال حاضر از حجره‌ های اطراف کاروانسرا به‌عنوان انبار استفاده می‌شود.

بصیری کارشناس فنی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: اصطلاح قیصریه به مراکز تجاری یا مغازه‌هایی گفته می‌شود که امکان اقامت شبانه در آن وجود ندارد که اصطلاح قیصریه از آغاز قرون وسطی در قرن ۱۰ میلادی تا کنون چه در قلمرو امروزی کشور‌های عربی و چه در ایران، به معنای فضا‌های تجارتی و صنعتگری به کار رفته و به دستور پادشاهان وقت با طراحی و برنامه‌ریزی قبلی و نیاز‌های اقتصادی شهرساخته شده و بخش مسقف بازار نسبت به سایر قسمت‌های دیگر بازار از نظر معماری و تزئینات، زیبا بوده و در آن کالا‌های گران بها از جمله فرش، منسوجات یا طلا و جواهرات به فروش می‌رفته است.

وی بیان کرد: الگوی ساخت بازار وکیل شیراز از بنای بازار قیصریه لار گرفته شده با این تفاوت که بازار وکیل از آجر، و بازار قیصریه لار از سنگ ساخته شده‌است.

کارشناس فنی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس تصریح کرد: در مجموعه بازار قیصریه لار نمای داخل گنبد بازار از سنگ تراش بوده و چهار دالان طولانی شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، اسکلت اصلی بازار را تشکیل می‌دهند که این دالان‌ها در محل یک چهار سوق یکدیگر را قطع می‌کنند و در قسمت دالان جنوبی، شرقی و غربی ۱۳ مغازه و در قسمت دالان شمالی ۱۴ باب مغازه ساخته شده است.

بصیری ادامه داد: بازار قیصریه لار به صورت صلیبی ساخته شده، و طرح خود را حداقل در ۴۰۰ سال اخیر حفظ کرده که برخی افراد معتقدند سابقه تاریخی بازار لار به قبل از اسلام و برخی ساخت آن را به بعد از اسلام نسبت می‌دهند