دوشاب و دوشاپ پز

چه با نظم است این درخت فسیل؛  بباجی می گفت  به منزله عمه  انسان تلقی می شود به قول  بباجی همه چیز موسم خودش فرا می رسد این انسان است که قدر لحظه هارا نمی داند و باقی نمی ماند.  بنا به عادت هرساله چند کیلویی خرما  خریدیم که در سر سفره زمستان اگر میوه ای نداشته باشیم حداقل از خرمای دوشابی استفاده کنیم.  صحبت بباجی (پدر بزرگم )زمانی که کوچک بودم و می دید که به ورزش به خصوص فوتبال علاقه دارم فراموش نمی کنم .  او راجع به خرما می گفت: فرزندم! خرما بخور تا قلم پایت سیاه وقوی شود . فراموش نشود از نظر میوه  هاشاید یکی از بهترین میوه هايي باشد که پر از هیدرات های کربن می باشد .اکثر میوه ها از نظر خاصیت معمولا سرد یا خنک هستند ولی خرما گرم می‌باشد .پس روانه کارگاه دوشاپ پزی شدیم .

وسایل ساده قدیمی همچنان پا برجابود او از پدرش این کار یاد گرفته می گفت کار طاقت فرسا و موسمی می باشد .  شروع به تعریف می کند از نحوه درست کردن دوشاپ از ابتدا تا انتها ومعرفی وسایل دوشاب پزی  که برای من بعضی از  این اسامی ها جدید وجالب بود . در مجموع باید افرین به اولین فردی گفته شود که دوشاب را  درست کرد .  راستی این سوال در ذهن بنده امده که انگار قدیمی ها همه چیز را درست کرده اند وکمتر چیز هایی برای این نسل گذاشته اند .
وسایلی که در کارگاه دوشاب پزی با اصطلاحات لارستان کهن مورد استفاده قرار می گیرد . :

*)مِنگو :
خرما هایي که بسیار ریز می باشد و خرما درجه  3 محسوب می شود .

*)کَنگو :
کمی بزرگتر از مِنگو می باشد یعنی خرما درجه دو

*)خَمَل :
خرما هایی که به درد دوشاب  می خورد .

*)چراغ :
چراغ قبلا به صورت نفتی وگازویيل بود ودیگ بوسیله این چراغ داغ و محتویات آن گرم و به جوش می آورد.

*)  کُلَگَه :
تنور دوشاپ پزی گویند.

*)دیگ اول  ودوم:
دیگی بزرگ که محتویات خمل وآب را به جوش مي‌اورد و له می‌کند و عصا وسیله ای است برای به هم زدن خمل با آب که باید مرتب این کار انجام شود .

*)شیلو :
  یا سنگ دوشاپ پزی گویند .سنگ های بزرگی است که به وسیله طناب روی گونی که خمل ها از درون دیگ پخته شده است فشار میدهد تا از آن شیره خالص تولید شود.

*)مشرگ :
محتویات خمل همراه با آب که پخته شده است داخل گونی مخصوص می کند  و توسط تخته و سنگ وچوب تحت فشار قرار می گیرد .

*)تَغار :
زیر دیگ ظرف بزرگي نهاده شده است که تغار گويند كه بوسيله لوله، شیره داخل آن ریخته می شود.

*)کُفار :
سر خرما که بسیار کوچک وریز است گویند وخرمایی که درون خمره (خمه) قرار می گیرد بدون کفار است که راحت تر خورده شود .

*)خمره‌ي خرمایی  (خُمه‌ي اُرمَئي)
محلی که خرمای دوشابی در آن ذخیره می شود .

*)اورمای ( خرما ) پاک شده :
این خرما درون ظرف یا خمه می کنند وآماده دوشاب ريختن است.

*)مُچَکو یا مُچ :
تفاله دوشاب گویند که همراه با اَسُّک خرما می باشد وخوراک  حیواناتی مثل گوسفند وگاومی باشد.

*)دوشاب :
حاصل همه ی این کارها می باشد که  مایعی زرد رنگ  متمایل به قرمز و بسیار شیرین که روی خرما می کنند تا از کرم خوردگی وسفت شدن خرما جلوگیری و عمر خرما زیادتر نمايد . از دوشاب استفاده ای دیگري نیز بعمل می آید که  در اکثر شیریني ها از آن استفاده می شود   و براي كم كردن تندي و ترشي رب انار نيز از آن استفاده مي‌نمايند.

*)ورد :
واحد دوشاب می باشد که معادل 17 کیلو می باشد .

   *)بِرَکو :
به  خمره های کوچک  گفته می شود .

   *)کویته :
دوشاب با ماده ای به نام چوبک مخلوط می کنند و زیر دستگاه قرار می دهند سپس به صورت خمیر که در آمد در  سینی بزرگ قرار داده تا سرد شود سپس با ارده  آنرا حل می کنند و آماده خوردن می شود .

 *) نونَک :
به کویته‌اي که همراه با کنجد باشد گفته می شود .

  *)اورمای دوشابی :
خرما های پاک شده درون خمه یا سطل های بزرگ قرار می گیرد و دوشاب روی آن می کنند  وآماده خوردن وپذیرایی می باشد .

  *)اورما بریز :
 هسته های خرما  را در می آورند و له می کنند سپس با آرد وروغن بوداده و به اشكال مختلف در مي‌آورند.
 
*)چنگالو :
براي جلوگيري از هرگونه اصراف معمولاً نان‌هاي خشك شده را مي‌كوبند و با خرما مخلوط مي‌كنند.

  *)پاچه پلو :
به برنج با شکمبه گوسفند مخلوط با دوشاب غذایی خوش‌طعم تهيه مي‌شود كه به آن  پاچه پلو گفته می شود .

   *)چاشنی :
از دوشاب برای چاشني قیمه لاری استفاده مي شود.

*)کنگ کوفته :
از خارك‌هاي باقي مانده از پنگ‌هايي كه آخر موسم رشد مي‌كند (پنگ پسَك) براي تهيه كنگ استفاده مي‌شود كه  با شیره و زنجبیل ومغز و كيو قاطی می کنند وکنگ کوفته حاصل می شود  که بسیار مقوی است .

  *)تَرَک :
شیرینی محلی یا به قول دیگر حلوای محلی است که معمولا در ماه مبارک رمضان با دوشاب درست می شود  كه در گذشته ها از شستن خمره‌هاي محتوي خرما تهيه مي‌شد.

  *)رنگینک :
خرما یا نم درون بشقاب به صورت مرتب و منظم کنار هم قرار می گیرند .
 سپس آرد وروغن رابو داده روی خرما قرار می دهند سپس با شکر نرم روی آرد وروغن می کنند  وچند دقیقه بعد آماده خوردن می شود .

تهیه کننده : صمد کامجو