دستگاه‌های مبتذل، جای دستگاه‌های اصیل موسیقی ایرانی و بومی را در آیین های عاشورایی گرفته است/هنر، اولویت چندم مسئولان است

یک شاعر آئینی‌سرا لارستانی با انتقاد نسبت به اینکه وقتي هنر اولويت چندم مسوولان قرار گرفت و به آن توجه نشود، استادان هنري منزوي مي شوند و در ارتباط با نسل جديد و آموزش آنها كمتر حضور مي يابند يا در انزوا به توليد آثار خود مي پردازند يا اينكه رغبتي براي توليد ندارند، گفت: دستگاه‌های مبتذل، جای دستگاشه‌های اصیل موسیقی ایرانی و بومی را در آیین های عاشورایی گرفته است. مهمترین مشکل ما این است که ترانه، جایگزین شعر در نغمه های عاشورایی شده است.

به گزارش میلاد لارستان، سرودن شعر یکی از استعدادهای ذاتی خدادادی است که یک شاعر در قالب الفاظ و کلمات به ترسیم وقایع، رویدادها، شخصیت‌ها و افراد، مناسبت‌ها و غیره در قالب واقعیت و تخیل می‌پردازد.

هنر شعرسرایی در تمام ادوار تاریخ توانسته نقش تأثیرگذاری در شکل‌دهی افکار و احساسات عامه جامعه و حتی خواص داشته باشد.

شعرهای آئینی، یکی از انواع سبک‌های شعر سرودن است که در میان شاعران معاصر جایگاه خاصی یافته است. شعر آیینی یعنی هر شعری که در آن صحبت از ارزش های انسانی می شود؛ دفاع مقدس، مقاومت، پندیات و… اینها همه شعر آیینی محسوب می شود. زیر مجموعه اینها شعر عاشورایی، نبوی، رضوی و مهدوی را داریم.

یکی از رسالت رسانه ها معرفی چهره های شاخص فرهنگی است که بر آن شدیم به مناسبت ماه محرم با یکی از شاعران آئینی لارستان مصاحبه ای داشته باشیم.

خلیل روئینا یکی از شاعران خوش‌ذوق شعرهای آئینی است که بسیاری از ما با شعرهایی که از او به ویژه درخصوص حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش سروده و توسط مداحان در مراسم‌های مختلف خوانده می‌شود، گریسته‌ایم.

لطفا یک معرفی اجمالی از خود داشته باشید:

خلیل رویینا اهل لار متولد ۱۳۳۷ بازنشسته آموزش و پرورش، در محله پاقلعه به دنیا آمدم و در محله درویشان بزرگ شدم.

شاعری را از کجا شروع کردید؟

در دوران تحصیل در دبیرستان صحبت‌لاری، علاقه زیادی به زبان انگلیسی و ورزش داشتم که در رشته ادبیات انگلیسی تحصیل کردم و دبیر زبان شدم. بعدها به شعر علاقه پیدا کردم و بیشتر اشعار سبک هندی صائب و بیدل می خواندم. پدرم بیشتر شعر نوحه می‌نوشت و زمینه تقریبا فراهم شد. در سال ۱۳۷۸ استاد سیدعلی هاشمیان اولین شعری که نوشته بودم در حسینیه حاج تقی لار خواند و این مهم انگیزه شاعری بنده شد. الان حدود ۲۲ سال است که به شعرسرایی مشغول هستم.

اساتید شما در شاعری چه کسانی هستند؟

بنده از بزرگ و کوچک یاد گرفتم. از دانش آموزانم، فرزندانم، همسرم، همکاران، دوستان، کتاب، تلویزیون، انجمن شعر، بزرگان شعر کشور در همایشهای مختلف و به عبارتی از هر یک از این عزیزان به نوعی یاد گرفتم.

سبک شاعری شما چیست؟

به نظرم منظورتان قالب شعر است. چون سبک شعر که خراسانی، عراقی، هندی و… داریم. قالب شعر بنده بیشتر در موضوعات اجتماعی، عاشقانه و غزل است. گاهی رباعی و دوبیتی اما در اشعار عاشورایی بیشتر غزل، مثنوی، مستزاد، و مسمط است.

در شاعری الگوی شما کیست؟

در قدم‌های ابتدایی شاعری هر شاعری الگویی دارد ولی در ادامه بایستی شاعر خودش باشد یعنی امضای شخصی زیر شعرش باشد از ابتدا محتشم کاشانی و عمان سامانی الگوی شعری من بودند.

تاکنون چند کتاب شعر به چاپ رسانده اید. لطفا اسامی کتاب ها را ذکر کنید.

کتاب‌های فواره‌های بی‌برگشت(غزل)، گل‌های ماهتابگردان(رباعی)، کربلا زخمی‌ترین جای زمین(اشعار و نوحه های عاشورایی) و پنجره های همیشه باز که با کوشش بنده و دوستان شاعر لار در حوزه شعر دفاع مقدس چاپ شد.

آرزوی شما در شعرگویی چیست؟

مطمئناَ هر شاعری هیچگاه به قله شاعری نخواهد رسید و بیشتر این هنرمندان در دامنه کوهی به نام شعر سیر می کنند اما تلاش و تقلا به سمت قله آرزوها عیب نیست. آرزوی بنده بیشتر این است که هر شعری می نویسم بهتر از اشعار قبلی باشد چون خیلی تلاش کردم و زحمت کشیدم که روز به روز بهتر بنویسم.

موضوع اشعاری که توسط شما سروده شده بیشتر چه موضوعی دارد؟

با توجه به دغدغه ها و مشکلاتی که جامعه با آن روبروست بیشتر شعر اعتراض را می پسندم و احساس می کنم این موضوع بیشتر به من و مردم آرامش و تسکین خواهد داد اگرچه اشعار عاشقانه هم دل را صیقل خواهد داد.

بیشترین اشعار شما در وصف کدام امام است؟

بین ائمه هدی که اصلا نمی‌شود تفکیک قائل شد اما بواسطه اطلاعاتی که از زندگی این بزرگان در دسترس است شاعر در سرودن دست بازتری خواهد داشت. مثلا در مورد حضرت فاطمه(س)، حضرت علی(ع)، امام حسین(ع)، امام رضا(ع) و حضرت ولی عصر(عج) هزاران کتاب چاپ شده ولی در مورد بقیه ائمه معصومین بانک‌های اطلاعاتی کمتری در دسترس است.

به جز اهل بیت(ع)، نوشتن شعر درباره حر ریاحی هم زیاد تجربه کردم چون احساس می کنم حر خیلی با ما سنخیت دارد. انسانی گنهکار که دوست دارد با توبه دل حضرت دوست را به دست بیاورد من هم جزیی از این کل هستم.

وقتی اشعار شما درخصوص حضرت سیدالشهدا(ع) توسط مداحان خوانده می شود، چه حسی دارید؟

هنگام اجرای نوحه وقتی نوحه‌خوان شعر را با تسلط به زیبایی اجرا می کند و سینه زن هم با نوحه‌خوان هماهنگ است و همه چیز به خوبی پیش می رود مطمئنا احساس خوبی به شاعر دست خواهد داد اما در کنار این موضوع من همیشه احساس اینکه در مقابل عظمت جانفشانی‌های سیدالشهدا(ع) و یارانش اینکه هیچ کار قابل ملاحظه‌ای انجام ندادم. همیشه جمله سعی کن بهتر و بهتر بنویسی را با خودم زمزمه می کنم. نوحه روز عاشورا برای من خیلی اهمیت بیشتری دارد چون موفقیت در روز پایانی انگیزه ام را بالاتر خواهد برد.

از میان اشعاری که برای اهل بیت سروده اید، کدام بیت دل بیشتر بر دل شما جا گرفته است؟

خیلی از نوحه ها را استاد هاشمیان به زیبایی اجرا کرده اند اما نوحه شب عاشورا از زبان حضرت زینب(س) که با مصرع *گلدسته ها بخوانید آواز غم برایم / تا نغمه جدایی من با شما سرایم* را در حال و هوایی دیگر زمزمه می کنم و دوست دارم.

جوانان زیادی دوست دارند وارد عرصه سرودن شعر شوند. متاسفانه در زمینه آموزش مداحی در لارستان کار خاصی نشده است. به نظر شما مشکل کار از کجاست؟

استعدادهای هنری ذاتی اند و شامل همه افراد جامعه نمی شود. کسی که وارد عرصه شعر یا مداحی می شود که خود هنر مقدسی است. بایستی این ابزار اولیه را داشته باشد که با تلاش و پشتکار و زیر نظر استاد بودن جنبه اکتسابی قضیه هم پرورش پیدا کند.

خیلی ها خود را شاعر و مداح می دانند در حالیکه در این زمینه استعدادی ندارند. اگرچه این حرفها سختگیرانه بود ولی امری جدیست. آن دسته از جوانانی که با داشتن استعداد به این عرصه پا گذاشته اند قدر خود را بیشتر بدانند و پله پله انشاالله به بهتر و بهتر شدن برسند.

در مورد نبودن آموزش مداحی قبل از کرونا استاد هاشمیان به صورت خودجوش و دلسوزانه تلاش زیادی کردند. برگزاری جلسات هفتگی شناخت، دستگاه‌ها، ردیف‌ها و گوشه‌های آوازی در نوحه شاید حدود ۱۰۰ نفر در این جلسات مستمر یا موقت شرکت کردند. خروجیهای خوبی هم این جلسات داشت، اگرچه کم ولی امیدوارکننده بود.

در این مدت چند سال چون خودم هم حضور داشتم از مسئولین متاسفانه هیچگاه برای ایجاد انگیزه حضور نداشتند البته توقع شاید بی‌جا باشد چون نه مداحی و نه هنرهای دیگر در لارستان ولی نعمتی جز خود هنرمندان نداشتند.

وقتي هنر اولويت چندم مسوولان قرار گرفت و به آن توجه نشود، استادان هنري منزوي مي شوند و در ارتباط با نسل جديد و آموزش آنها كمتر حضور مي يابند يا در انزوا به توليد آثار خود مي پردازند يا اينكه رغبتي براي توليد ندارند.

ما از هنرمند بهترین تولید را می خواهیم در حالیکه بستر رشد را برای هنرمند فراهم نکرده ایم.

*مکن در این چمنم سرزنش به خودرویی / چنان که پرورشم می‌دهند می‌رویم*

برای تنظیم اشعار از چه منابعی استفاده می کنید؟

بنده منبعی برای تنظیم اشعارم ندارم و خودم همه اشعارم را تنظیم می کنم ولی از منابع زیادی برای مطالعه و افزایش معلومات استفاده می کنم.

میانه شما با اشعار سبک های جدید مداحی چگونه است؟

جریان شعر عاشورایی امروز به سمت احساس‌گرایی تمایل دارد در حالی که گذشتگان ما بیشتر به بار فرهنگی که انتقال مفاهیم تاریخی در قالب شعر دارد، توجه داشتند. آثار شعر عاشورایی امروز در حوزه تاریخ نگاری و شرح حوادث کمتر وارد می‌شود و بیشتر به واکنش های احساسی و هیجانی مخاطب اهمیت می دهد.

متأسفانه نغمه های اصیل شعر عاشورایی مورد بی توجهی قرار می گیرد و مسأله ای که ما با آن روبرو هستیم، این است که دستگاه های مبتذل، جای دستگاه های اصیل موسیقی ایرانی و بومی را در آیین های عاشورایی گرفته است. مهمترین مشکل ما این است که ترانه، جایگزین شعر در نغمه های عاشورایی شده است.

توصیه شما به مداحان جوان چیست؟

خیلی از عزیزان مداح فکر می کنند حالا که صدای خوبی داریم بهتره که مداحی را تجربه کنیم فارغ از اینکه به نام مداح یا ذاکر رسیدن بایستی هفتخوانی را طی طریق کرد.

معمولا جوانان بدون بال بال زدن می خواهند بپرند، به همین واسطه پرواز موفقی نخواهند داشت. جوانان مداح بایستی به تقوی، متواضع بودن ، خلق و خوی خوش و زیر نظر استاد بودن توجه زیادی کنند. اهل مطالعه باشند. تلاش کنند دستگاههای آوازی را بیاموزند و قدم به قدم به سمت متعالی شدن پیش بروند مثل مداحان معروفی که در ابتدا قاری قرآن بودند و به توسط قرآن چه از لحاظ آموزه های دینی و چه لحن و صدا پیشرفت کرده اند.

ف ۱۱۰