بافت فرسوده لارستان و پاس کاری نهادهای متولی …

حامد مقدم، استاد دانشگاه و کارشناس شهرسازی و معماری با تاکید بر اینکه باید بین بافت تاریخی و فرسوده و قدیمی تفاوت قائل شد، به خبرنگار تسنیم می‌گوید: بافت تاریخی، بافتی هست که دارای عناصر تاریخی باشند به نوعی که این عناصر در ذهن مردم نوعی هویت ایجاد کنند. وی بر این باور است که شهرها مانند یک موجود زنده تحرک و پویایی دارند و بافت فرسوده بافتی بی‌تحرک و بدون پویایی لازم است هر چند که اغلب بافت تاریخی و بافت فرسوده بر هم منطبق هستند اما این دو تفاوت آشکار با هم دارند و بافت تاریخی نیازمند مرمت و احیا و بافت فرسوده نیازمند بازسازی و گاه تخریب است. آنطور که مقدم می‌گوید: بازار قیصریه و اطراف آن از کاروانسراهای قدیمی تا مسجد جامع که امروزه شکلی نو به خود گرفته است و قلعه اژدها پیکر و خانه‌های تاریخی آن منطقه در مجموع عناصری را تشکیل می‌دهند که به طور کلی و با صرف نظر از معابری که در طرح‌های شهری مابین آنها ایجاد شده است، بافت تاریخی لار را تشکیل می‌دهند.

این بافت که نقش هویتی در فرهنگ لار دارد و می‌تواند یکی از منابع درآمدی و توسعه گردشگری در این شهرستان باشد امروزه با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است که از جمله می‌توان به ساکن شدن اتباع بیگانه در خانه‌های تاریخی به ویژه خانه محمودی اشاره کرد. علاوه بر آن ضلع غربی بازار قیصریه به عنوان شاخص‌ترین اثر تاریخی لار و نمود بافت تاریخی این شهر به صورت ویرانه‌ای درآمده است و مشکلاتی را برای بازاریان، مردم ساکن در آن منطقه و بازار قیصریه به وجود آورده است.

سیما علویه، سرپرست میراث فرهنگی لارستان بزرگترین معضل بافت تاریخی لار را عدم طرح جامع و کامل می‌داند و این مشکل را ناشی از عدم هماهنگی مسئولان شهرستان و استان اعلام می‌کند. به گفته وی برخی از ساخت‌وسازها در بافت تاریخی به نمای بصری بازار قیصریه آسیب زده است اما به دلیل اینکه بین مسئولان شهرستان هماهنگی لازم وجود ندارد میراث فرهنگی موفق نشده که مانع این ساخت و سازها شود.

حامد مقدم این گفته علویه را به مبحث مدیریت واحد شهری ربط می‌دهد و می‌گوید: در بسیاری از کشورها مدیریت شهری به عهده یک نهاد است که به صورت واحد انجام می‌شود و مسئولیت تمام موارد آن شهر به عهده نهاد مربوطه است اما در ایران و به تبع آن در لار هر نهاد مسئولیت بخشی از شهر را بر عهده دارد که این امر گاه مشکلاتی را به وجود می‌آورد. به گفته وی بنا به وظیفه تعریف شده مسئولیت حفاظت و مرمت آثار و بافت تاریخی بر عهده میراث فرهنگی است اما میراث فرهنگی به عنوان بخش دولتی بودجه و قدرت اجرایی لازم برای انجام کامل این وظیفه را ندارد و در مقابل شهرداری برای انجام بسیاری از پروژه‌های شهری که در بافت تاریخی قرار می‌گیرد باید با میراث فرهنگی هماهنگ باشد. این امر گاه مشکلاتی را بین شهرداری‌ها و سازمان میراث فرهنگی در شهرها به وجود می‌آورد، به گفته مقدم زمانی که بودجه و قدرت اجرایی در دست یک نهاد است و نهاد متولی قدرت و بودجه لازم را ندارد در فضای شهری خلایی ایجاد می‌شود.

جمشید جعفرپور نیز در ۱۴ اردیبهشت امسال در گفت‌وگو با خبرگزاری ملت گفته است با وجود اینکه سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و وزارت راه و شهرسازی هر کدام به نوعی متولی حفاظت از بافت‌های تاریخی هستند اما عدم بودجه کافی میراث فرهنگی برای احیا آنها و مقررات سختگیرانه این سازمان سبب شده که مسائل مربوط به بافت و خانه‌های تاریخی حل نشده باقی بماند. به گفته وی یکی از راه حل‌هایی که پیشنهاد می‌شود این است که خانه‌ها و بافت‌های تاریخی توسط وزارت راه خریداری شود و پس از آن این اماکن در اختیار نهادهای فرهنگی دولتی قرار بگیرد تا علاوه بر حفظ بنای تاریخی استفاده فرهنگی نیز از آن بشود.

سیما علویه، سرپرست میراث فرهنگی لارستان تسهیل ورود سرمایه‌گذار و بخش خصوصی برای تغییر کاربری خانه‌های تاریخی را راهکار حل مسئله می‌داند و یکی از مشکلات موجود بر سر این راه بروکراسی‌های طولانی و خسته‌کننده ادارات اعلام می‌کند علاوه بر آن علویه از عدم تمایل برخی از مالکان از فروش و واگذاری خانه تاریخی نیز به عنوان مشکلی لاینحل در لار نام می‌برد.

اسحاق شاکری، مسئول واحد بهسازی و نوسازی شهرداری لار نیز این گفته علویه را تائید می‌کند و می‌گوید: شورای شهر و شهرداری برنامه‌های مرمتی زیادی برای خانه‌ها و بافت تاریخی لار انجام داده و در شرف اقدام است اما گاهی مالکان و وارثان این خانه‌ها  مشکلاتی را برای شهرداری به وجود می‌آورند. در این میان حامد مقدم راهکار دیگری برای حل این مشکل دارد. این استاد دانشگاه می‌گوید: ابتدا باید اهمیت این خانه‌ها و بافت‌های تاریخی را برای مردم روشن کرد چراکه با آموزش مردم و فعالیت‌های اجتماعی آنان نه تنها بافت حفظ می‌شود بلکه در صورتی که اقدامی تخریبی از سوی یک نهاد بخواهد انجام شود با اعتراض مردم روبه‌رو می‌شود. وی بر این باور است که مطالبه و خواست عمومی برای حفظ آثار بهترین نتیجه را برای احیا و حفظ آنها دارد و پس از حساس کردن ذهن مردم باید میراث فرهنگی نسبت به شناسایی و مستندسازی این بافت اقدام کند تا طرح‌هایی متناسب با احیا و مرمت بافت تهیه شود و ساخت‌وسازهای شهری با رعایت حدود و حریم این بافت انجام گیرد.