خرمای فارس در رویای ارتقا صادرات و توسعه صنایع تبدیلی

استان فارس در تولید اغلب محصولات باغی و کشاورزی از جمله خرما همواره در جایگاه برتر کشور قرار داشته ولی کمبود جدی در زمینه بازاریابی و توسعه صنایع تبدیلی موجب شده تا کشاورزان و باغداران این استان همواره از نعمت ارزش افزوده محصولات خود بی بهره بمانند. محصولات انگور ، انار ، خرما و

لیموی فارس شهرتی جهانی دارد و این مهم باید مورد توجه مسوولان بویژه در بخش توسعه صنایع تبدیلی قرار گیرد. بگفته صاحبنظران ، کمبود و نبود صنایع تبدیلی و بسته بندی محصولات در مناطق عمده تولید محصولات تاثیر شگرفی بر کاهش ارزش افزوده و از دسترس خارج شدن سود تولید دارد. براساس آمار رسمی فائو( سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد از سازمان های بین المللی ) در جهان از ۱۱۰ میلیون و ۴۰۶ هزار هکتار نخلستان حدود ۷٫۵ میلیون تن خرما با متوسط عملکردی معادل شش هزار و ۹۰۰کیلوگرم در هکتار تولید می شود.

ایران با ۲۶۴ هزار هکتار سطح زیر کشت خرما و تولید یک میلیون و ۱۱۶ هزار تن از بزرگترین تولیدکنندگان خرما در دنیاست و ۲۱ درصد سطح زیر کشت و ۸۱/۱۴ درصد تولید خرما در دنیا را به خود اختصاص داده است در عین حال تنها یک دهم خرمای تولیدی کشور آن هم با ارزش صادراتی بسیار پایین به خارج از کشور صادر می شود. در ایران خرما از جمله محصولات مهم کشاورزی بوده که به علت مازاد تولید، پتانسیل بالایی جهت صادرات دارد ، خرمای ایران از نظر نوع و رقم در جهان از موقعیت مطلوبی برخوردار است اما بدلیل بی توجهی به نبود سرمایه گذاری در امر بازاریابی خارجی این محصول، صادرکنندگان ایرانی را در موقعیت ضعیف تری نسبت به دیگر صادرکنندگان در جهان قرار داده است.

استان فارس با برخورداری از ۳۳ هزار و ۱۷۰ هزار هکتار نخلستان ، تولید ۹۵ درصد خرمای منحصر بفرد کبکاب و شاهانی معروف در دنیا ، تولید ۱۳ درصد خرمای کشور برای فرآوری محصول و ایجاد ارزش افزوده در رنج است. یکی از نخلداران کازرون می گوید: خرمای فارس بدلیل مرغوبیت و منحصر بفرد بودن برخی ارقام مورد توجه اغلب کشورهاست. حسین نامور افزود: برخی صادر کنندگان کشورهای همسایه خرمای فارس را به صورت کلی خریداری می کنند و پس از بسته بندی های شکیل با برندهای ایرانی به کشورهای اروپایی صادر می کنند.

وی اظهار کرد: مصرف خرما در کشور بسیار محدود است از این رو دخالت دولت و مسئولان در زمینه ایجاد بازارهای رقابتی و توسعه صادرات می تواند ارزش افزوده این محصول را نصیب تولیدکنندگان داخلی کند. وی گفت: بسته بندی های خرما در اغلب واحدهای فرآوری دستی است و بسته بندی هنوز مکانیزه نشده و این مهم در کاهش صادرات محصول اثرگذار است. مدیر جهاد کشاورزی کازرون نیز می گوید: اگرچه شهرستان کازرون با چهار هزار و ۶۰۰ هکتار و تولید ۳۰ هزار تن خرما یکی از مناطق عمده تولید این محصول در فارس به حساب می آید اما هنوز صنایع وابسته به این محصول رشد چشمگیری در منطقه نداشته است. مهندس عبدالصاحب قائمی افزود: ۹۰ درصد خرمای این منطقه از نوع کبکاب است که بخشی از آن به صورت تازه خوری استفاده می شود و بخشی از آن در سردخانه ها نگهداری و به مرور به بازار عرضه می گردد.

وی ادامه داد: صنایع تبدیلی منطقه توان فرآوری و بسته بندی ۲۰ درصد از خرمای تولیدی را دارد و ۸۰ درصد محصول بدون فرآوری و بسته بندی عرضه می شود. رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: کمبود صنایع بسته بندی و فرآوری خرما ، وجود دلالان ، نبود بازار مستقیم در خارج از کشور ، کمبود صادرکننده مستقیم، اقتصادی نبودن تولید به علت تک محصول بودن از ارزش افزوده این محصول کاسته است. محمد مهدی قاسمی افزود: سطح زیر کشت خرما در فارس ۳۳ هزار و ۱۷۰ هکتار است که پیش بینی می شود امسال بیش از۱۷۰ هزار تن محصول از این باغات برداشت شود.

وی ادامه داد : استان فارس ۱۳ درصد از خرمای کشور را تولید می کند که از این مقدار حدود ۱۰درصد آن صادر می شود. به گفته وی خرمای فارس به کشورهای حوزه خلیج فارس ، هند و پاکستان صادر می شود که اغلب بصورت فله ای و بدون بسته بندی مناسب در اختیار صاحبان صنایع بسته بندی آن کشورها قرار می گیرد.
وی بیان داشت: ضعف تکنولوژی ومدیریت، بالا بودن بهره بانکی، بهره وری پایین در تولید، کمبود نقدینگی و بالا بودن هزینه تولید قدرت رقابت بین المللی را از تولیدکنندگان داخلی گرفته است. رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: توسعه صنایع فرآوری و بسته بندی ، احداث سرد خانه ، توسعه مکانیزاسیون جهت عملیات داشت و برداشت خرما در فارس در دست برنامه ریزی است. قاسمی افزود: سالانه حدود ۱۳۰ هزار تن از خرمای فارس به سایر استانها و خارج از کشور صادر می شود که با توسعه صنایع تبدیلی می توان ارزش افزوده آن را چند برابر کرد. وی ادامه داد: سال گذشته ۳۳ هزار تن خرمای فارس به ارزش ۳۶ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شد ، با برنامه ریزیهای انجام شده امسال سطح صادرات به خارج از کشور افزایش خواهد یافت .

به گفته مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، ۱۳ شهرستان از ۲۹ شهرستان استان فارس عرصه تولید خرما هستند و سالانه به طور متوسط ۲۱۷ هزار تن خرما تولید می کنند. مهدی صادقی گفت: در مجموع ۴۳ واحد فرآوری محصول خرما با ظرفیت ۹۸ هزار و ۳۰۰ تن در استان فعال هستند و اما بدلیل نبود سرمایه در گردش حتی برخی واحدها غیر فعال شده اند. وی اظهار کرد: ۵۱ واحد جدید با ظرفیت ۱۱۸ هزار و ۹۵۰ تن مجوز فعالیت دریافت کرده اند که در صورت بهره برداری وارد چرخه فرآوری می شوند. صادقی ادامه داد: علاوه بر این ۱۴ انبار محصولات کشاورزی در استان تنها به نگهداری محصول خرما اختصاص دارد که ۱۰۵ نفر را مشغول به کار کرده است.

وی حمایت دولت ، ایجاد ثبات اشتغال ، تشویق سرمایه گذاران و تامین سرمایه در گردش در توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری را موثر دانست.
صادقی بیان داشت: امسال ۴۵ میلیارد ریال برای تامین سرمایه در گردش بخشهای مختلف صنایع کشاورزی تخصیص داده شده که با توجه به موقعیت فارس در بخش کشاورزی به معنای صفر است.
شهرستان های جهرم، مهر، لامرد، گراش، کازرون، فیروزآباد، لارستان،خنج، فراشبند، داراب، زرین دشت،قیرو کارزین و فسا در استان فارس از کانون های اصلی تولید ارقام مختلف خرما محسوب می شوند.

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس گفت: برخی ارقام محصول خرما در این استان مانند «کبکاب و شاهانی» در دنیا منحصر به فرد است . وی گفت: بازاریابی این ارقام منحصر به فرد در کشورهای مقصد مانند آسیای میانه، شرق آسیا و اروپا در مسیر توسعه صادرات این محصول اثرگذار است. وی بیان داشت: کشورهای پاکستان و ترکیه برخی ارقام محصول خرمای ایران را وارد می کنند و با بسته بندی های جدید و متناسب با سلیقه مصرف کنندگان به کشورهای دیگر صادر می کنند. همچنین کارشناس مسئول نخیلات سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: خرما میوه ای با ارزش غذایی بالا است که امروزه مصارف غذایی و صنعتی آن به موازات یکدیگر رو به پیش است .

غلامرضا جباری اظهار داشت: با تلاش باغداران و همکاری کارشناسان کشاورزی فارس خرمای این منطقه در زمره محصولات سالم قرار دارد. وی افزود: کمبود اعتبارات برای اصلاح ، احیا باغات قدیمی و توسعه باغات جدید یکی از مشکلاتی است که توام با خشکسالی و افت منابع آبی حفظ و نگهداری باغات خرما را تهدید می کند. وی بیان داشت: در استان فارس ۱۳ درصد از خرمای کشور تولید می شود و تاکنون بیش از ۱۰۰ رقم خرما در این استان شناسایی شده است. بگفته وی ، خرمای شاهانی با ۳۳/۸۸ درصد سطح زیر کشت در استان فارس بیشترین میزان سطح زیر کشت را دارد و ارقام زاهدی و کبکاب با ۲۵/۷درصد و۱۳/۵ درصد مساحت زیر کشت در رتبه های بعدی تولید قرار دارند.

وی گفت : خرید توافقی خرمای مازاد بر مصرف کشاورزان در فارس از سال ۸۶ شروع شده وهمچنان ادامه دارد ودر سال گذشته ۵۵ هزار تن خرمای مازاد کشاورزان خریداری شد. جباری افزود: ۲۰ درصد از خرمای تولیدی فارس در ردیف خرماهای درجه سه و ضایعاتی است و در صنایع فرآوری به لواشک ، قند ، سرکه ، الکل و شیرینی تبدیل می شود.امید است درآینده از قبل توافق صورت گرفته شاهد حضور شرمایه گذاران در این بخش از قابلیتهای استان فارس باشیم تا ضمن ایجاد خلق فرصت های شغلی اثر گذار در کاهش بیکاری موجبات رونق معیشت نیز در این استان پیش از بیش فراهم گردد.