خودنمایی سایه انقراض بر سر صنعت کوزه‌گری سنتی لارستان

با غفلت مسوولان، عدم استقبال نسل جدید، بی‌توجهی به موضوع آموزش و توقف در تولید سنتی موجب شده تا سایه انقراض بر سر صنعت کوزه‌گری سنتی در لارستان خودنمایی کند.

به گزارش میلاد لارستان، سفالگری، یکی از ده‌ها هنر صنایع‌دستی موجود در لارستان است که از سالیان بسیار دور مورد توجه مردم این منطقه از کشور هنرپرور ایران بوده و در زمان حاضر به دلیل کم‌توجهی و غفلت مسئولان، هنرمندان و مردم مورد غفلت و در آستانه فراموشی قرارگرفته است.

صنایع‌دستی دارای زیرشاخه‌های متنوع و باارزشی است که می‌توان با تکیه‌بر قابلیت‌های آن به اهداف بزرگی دست یافت، از جمله مزایای توجه به صنایع‌دستی ایجاد اشتغال و رفع بیکاری، ارزآوری برای کشور، حفظ میراث اصیل گذشتگان و مأنوس شدن جوانان با هنر است.

تا 10 سال دیگر صنعت کوزه‌گری در لارستان از بین می‌رود

در این زمینه محمدجواد معتقدحقیقی با سابقه 50 ساله از فعالان رشته سفالگری در شهر لار در گفت‌وگو با خبرنگار میلاد لارستان با ابراز تأسف از فراموشی تدریجی صنایع‌دستی سفالگری در لارستان، اظهار کرد: با این روند درنهایت تا 10 سال دیگر صنعت کوزه‌گری در لارستان از بین می‌رود.

وی با بیان اینکه فعالان صنعت کوزه‌گری در شهر لار بالای 50 سال سن دارند، افزود: در حال حاضر فقط 6 تا 7 نفر در شهر لار کوزه‌گر فعالیت دارند.

این استادکار سفالگری با اشاره به اینکه جوانان امروز دیگر رغبتی به حرفه کوزه‌گری ندارند، تصریح کرد: باوجودآنکه کوزه‌گری حرفه‌ای لذت‌بخش است، عمده جوانان بدلیل سختی کار حاضر به ورود به این عرصه نیستند.

کرونا موجب توقف صادرات سفال لارستان شد

معتتقدحقیقی با اذعان به اینکه در گذشته انواع مختلفی از ظروف سفالی همچون کوزه آب، قلیان، خمره مهیاوه، کاسه ماستی، قُلک و غیره در اندازه‌های مختلف تولید می‌شد، خاطر نشان کرد: تا پیش از شروع کرونا، به‌طور مستمر قلیان‌های تولیدی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس و از آنجا به سایر کشورها صادر می‌شد که اکنون به دلیل شیوع این بیماری از میزان صادرات به‌شدت کاسته شده است.

نرخ برق و گاز تجاری محاسبه نشود

وی با ابراز تأسف نسبت به اینکه با اوج‌گیری گرانی‌ها، نمی‌شود به شکلی که نیاز است بر قیمت اقلام تولیدی را بالا بُرد، بیان کرد: قیمت برق و گاز به جهت آنکه بر اساس نرخ تجاری محاسبه می‌شود، بسیار سرسام‌آور شده است.

این هنرمند با اشاره به اینکه با اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی لارستان تقاضا کردیم تا با مکاتبه با شرکت گاز هزینه بهای مربوط به فعالان در حرفه کوزه‌گری ارزان‌تر محاسبه شود، ادامه داد: متأسفانه تاکنون از سوی میراث فرهنگی در این زمینه اقدامی نشده است.

جوانان رغبتی برای فراگیری فنون کوزه‌گری ندارند

این فعال صنعت سفالگری در لارستان با بیان اینکه جوانان امروز رغبتی برای فراگیری فنون کوزه‌گری ندارند و استقبال چندانی صورت نمی‌گیرد، یادآور شد: آموزش به افراد بزرگسال کمی دشوار است و می‌بایست آموزش سفالگری را از سنین پایین‌تر شروع کرد.

معتقدحقیقی علت موفقیت و درآمدزایی بالا شهرهایی نظیر همدان و ملایر در زمینه سفالگری را بالا بردن کیفیت تولید محصولات و ساخت وسایل جدید دانست و تصریح کرد: در شهرهای دیگر با حمایت مسوولان برای آموزش به کشورهای دیگر که دارای سبک‌های جدیدتری هستند، اعزام می‌شوند.

وی با گلایه نسبت مشکلات پیش رو برای خرید خاک به دلیل ارثی بودن زمین‌ها، افزود: در شهرهای دیگر با حمایت مسوولان حتی خاک موردنیاز سفالگران برای انها تهیه می‌شود.

این کوزه‌گر قدیمی شهر لار با بیان اینکه اغلب کارگاه‌های کوزه‌گری در شهر لار بجز مواردی معدود در محله «پیرغیب» مستقر بوده‌اند، ادامه داد: فرهنگ ساخت کوزه «شب برات» در گذشته نچندان دور در شهر لار و سایر شهرها بسیار رواج داشت اما در حال حاضر مردم از ظروف دیگر استفاده می‌کنند.

صنعت کوزه‌گری به سمت تولید ظروف تزئینی رفته است

وی با اشاره به اینکه صنعت کوزه‌گری به سمت تولید ظروف تزئینی رفته است، تصریح کرد: در لارستان بیشتر به سفالگری توجه می‌شود درحالی‌که در شهرهای دیگر با تلفیق سفال و سرامیک کارهایی زیباتر و متنوع می‌سازند و همین موضوع باعث رونق بیشتر در کار و پی آن اشتغال افراد بیشتر شده است.

فعالیت 9 کارگاه کوزه گری در لارستان

در همین زمینه سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لارستان در گفت‌وگو با خبرنگار میلاد لارستان با بیان اینکه تاکنون در مورد سفالینه­های لارستان پژوهشی علمی صورت نگرفته تا پیشینه تاریخی آن مشخص شود، اظهار کرد: تا جایی که اطلاعات موجود نشان می­دهد، تاریخچه­ سفالگری در لارستان حداقل حدود 130 سال پیش با ورود آیت‌الله سید عبدالحسین لاری به لارستان می­رسد.

محمدابراهیم کیان با اشاره به اینکه در برخی منابع قدمت این حرفه بر اساس آثار به‌دست‌آمده از دوره اشکانیان به آن زمان نسبت داده‌شده است، افزود: به گفته سفالگران در گذشته تعداد کارگاه‌‌های کوزه‌گری در لار به ۲۸ و به روایتی در ۲۰ سال پیش به ۲۲ کارگاه می‌رسیده است که امروزه فقط 9 کارگاه  از آن‌ها برجای‌مانده است.

وی با اشاره به اینکه درگذشته ظروف سفالی ارتباط تنگاتنگی با زندگی مردم داشتند و قاعدتاً تولیدات و انواع آن نیز به سبب درخواستی که وجود داشته بیشتر بوده اما متأسفانه امروزه تولیدات منحصر به چند نوع سفال خاص شده است، گفت: یکی از فرصت­های خوبی که برای سفالگران لاری فراهم است صادر کردن قلیان لاری باواسطه به کشورهای حوزه خلیج‌فارس است که شاید در گذشته صادراتی برای سفالینه‌ها وجود نداشته است.

تولید ۲۲ نوع سفالینه سنتی در لارستان

این کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه 22 نوع سفالینه در لارستان یافت شده که تعداد زیادی از آن­ها به دلیل تغییر ذائقه مردم به سمت مدرنیته شدن تولید نمی­شود که به‌طور مثال می‌توان از دو نوع وسیله به نام‌های «گِرَه ­گیر و غُمب» یاد کرد، ادامه داد: بیشترین تولیدات امروزه­ کارگاه‌های سفالگری لار به ساخت انواع قلیان اختصاص دارد.

سرپرست اداره میراث فرهنگی لارستان با اشاره به اینکه علاوه بر قلیان در کارگاه‌های سفالگری وسایلی نظیر انواع خمره، کوزه شو براتی، فو، سَکرَو، کَلِنگ مهوه، لیوان سفالی و  غیره تولید می‌شود، تصریح کرد: در حال حاضر 9 کارگاه سفالگری فعال در لار وجود دارد که 13 نفر در این 9 کارگاه مشغول به کار هستند.

عوامل افول سفالگری در لارستان

وی با بیان اینکه در حال حاضر به جهت بالا رفتن سن سفالگران، منتقل نکردن این حرفه به نسل بعد، بروز رسانی نشدن تولیدات و نیز شرایط اجتماعی و اقتصادی این پیشه در لارستان رو به افول است، یادآور شد: سخت بودن کار سفالگری برای جوانان امروزی، فروش به‌طور سنتی، تولید سفال‌های قدیمی، ابزارها و روش­های قدیمی از جمله دلایلی است که جوانان وارد این رشته نمی­شوند.

کیان با اشاره به اینکه درسنوات گذشته چندین دوره کلاس‌های رایگان سفالگری برگزار شده و اکنون نیز سعی بر آن است تا با همکاری آموزشگاه‌های سطح لارستان آموزش‌هایی برای علاقه‌مندان این رشته راه‌اندازی شود، بیان کرد: تلاش می‌کنیم که با کمک خود سفالگران و همچنین سفالگرانی که دارای تحصیلات آکادمیک هستند بتوانیم تغییرات و نوآوری را در سطح سفال لارستان اجرا کنیم.

لزوم بهره‌گیری از ایده‌های نوین در سفالگری

سرپرست اداره میراث فرهنگی لارستان لازمه بهره‌گیری از ایده‌های نوین در سفالگری را همکاری و اراده سفالگران دانست و گفت: در شهریور ماه پارسال جلسه‌ای با حضور، تمامی سفالگران و یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد صنایع‌دستی که تخصص سفال و سرامیک داشتند برای رونق و به‌روز شدن محصولات و اضافه کردن لعاب به تولیداتشان برگزار شد اما متأسفانه هیچ‌کدام از سفالگران از پیشنهادات ما استقبال نکردند و جلسه خروجی نداشت.

وی درخصوص مشکل هزینه‌بها بالای گاز مصرفی سفالگران لارستان، تصریح کرد: درگذشته تمامی سفالگران برای کوره سفال از نفت گاز استفاده می‌کرده‌اند ولی با محدود شدن عرضه گازوئیل، سهمیه‌ای برای سفالگران در نظر گرفته نشده است که این امر نیاز به همکاری و همراهی مسئولان ارشد لارستان و شرکت نفت دارد.

تشکیل صنف سفالگری منوط به حضور حداقل ۵۰ سفالگر است

کیان با اشاره به اینکه حرفه سفالگری صنفی مختص به خود را ندارند که می‌بایست زیرنظر اتاق اصناف بر آنان صنف تشکیل شود، ادامه داد: شرط این کار رسیدن تعداد به حداقل 50 سفالگر است.

سرپرست اداره میراث فرهنگی لارستان ابراز امیدواری کرد درخصوص تعرفه گاز بتوان با همکاری اداره گاز لارستان در این زمینه گامی برداشت.

وی در پایان اضافه کرد: امید است با ورود جوانان به این عرصه شاهد رونق این صنعت قدیمی که از معدود صنایع‌دستی‌هایی است که تاکنون در لارستان برجای‌مانده، باشیم.

ف 110