لار ولارٱستان

مدتی است بحث تقسیمات کشوری در استان فارس، حداقل در میان مردم و ساکنان شهرستان های مختلف ، به ویژه شهرستان هایی که خود را مستحق مرکزیت استان جدید می دانند به موضوع روز تبدیل شده است . مردم به خوبی می دانند استان فارس با مساحت بیش از ۱۲۲هزار کیلومتر مربع پس از کرمان ، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی چهارمین استان پهناور و با جمعیت بالغ بر چهار میلیون هشتصد و پنجاه هزار نفر پس از استان های تهران ،خراسان رضوی و اصفهان نیز چهارمین استان پرجمعیت کشور محسوب می شود .اما اگر وسعت جغرافیایی و جمعیت ملاک قانع کننده ای برای تقسیم استان نیست ، قطعا تعداد شهرستان های تابعه می تواند قانع کننده ترین دلیل برای تقسیم محسوب گردد.

مردم به خوبی می دانند ارایه خدمات مفید و رضایت بخش در یک سیستم اداری که سی وشش شهرستان بزرگ و کوچک زیر مجموعه آن را تشکیل می دهند اگر غیر ممکن نباشد قطعا بسیار دشوار خواهد بود .اگر چه از جامعه امروز ایران نمی توان بعنوان یک جامعه کتابخوان یاد کرد لیکن  ملت ایران یک جامعه بی سواد نیست ، بخصوص در مواردی از قبیل  احقاق حق بسیار دقیق و حسابگر است . آنها می دانند موضوع تقسیم استان فارس به دو و حتی سه استان جدید می بایست سال ها قبل اتفاق می افتاد ، زمانی که تعداد شهرستان ها از مرز شانزده شهرستان گذشت این تقسیم بندی لازم و ضروری بود .در حال حاضر، زیر مجموعه استانداری فارس سی وشش شهرستان راتشکیل می دهد .

در چنین شرایطی تصور کنید بالاترین مقام اجرایی استان و در بهترین  شرایط یک روز در هفته تشکیل جلسه داده و از فرمانداران بخواهد مسایل و مشکلات حوزه مدیریتی خود را بیان کنند ، با این ذهنیت که زمان مفید یک جلسه اداری دو ساعت «۱۲۰دقیقه» باشد  و بخشی از زمان جلسه به سخنان رییس اختصاص یابد ، بایک محاسبه ساده هر فرماندار حدود  سه دقیقه زمان دارد تمام مسایل ، مشکلات و خواسته های خود را به سمع و نظر جناب استاندار برساند . آیا چنین زمان محدودی برای رسیدگی به آلام  مردم منطقی است ؟ قطعا جواب منفی است و مردم حق دارند در امور روزمره ، موضوع تقسیمات کشوری در استان را دغدغه خود دانسته وآن را با جدیت دنبال کنند. استان فارس خوشبختانه از ابعاد مختلف یک استان مستعد و صاحب نام است ، از نظر کشاورزی و باغداری از وجود شهرستان هایی چون شیراز ، مرودشت ، جهرم و داراب برخوردار بوده و از بعد تجارت و کسب و کار از توانمندی شهرستان هایی چون لارستان ، خنج ، گراش واوز بهره می برد که هر کدام نام وجایگاهی دارند .

طبیعی است مردم این مناطق با آگاهی از جایگاه خود ،  هنگام درخواست خدمات بهتر و بیشتر از مرکز استان  ، در واقع از حقوق اولیه خودشان  دفاع می کنند . تردیدی نیست که مسئولان کشوری برای اتخاذ یک تصمیم بسیار مهم یعنی تقسیم استان و انتخاب یک شهرستان به منظور مرکز استان جدید  نخست به سراغ معیار هایی که قانون معین کرده است خواهند رفت، با این حال در کنار آن معیارها  احتمالا  با این سوال مهم هم روبرو شوند، کدام شهرستان یا حوزه جغرافیایی شایستگی این عنوان را خواهد داشت ؟ در چنین شرایطی چنانچه همه ابعاد مدیریتی در نظر گرفته شده و خدای ناکرده نفوذهای نابجا و سفارشات بی منطق سد راه تصمیم گیرندگان نشود ، پاسخ چندان دشوار نیست ، در این مجال نویسنده سعی کرده است با معرفی یکی از قدیمی ترین و کهن ترین حوزه های جغرافیایی کشور «لارستان » راه را بر تصمیم گیرندگان هموار سازد .

از این واقعیت آگاهیم که ملت بزرگ ایران در طول حیات خود سه مرحله از تاریخ را تجربه کرده است ، مرحله نخست از آن بنام تاریخ افسانه سرایی یا افسانه گویی نام می برند ، مرحله دوم بعنوان تاریخ اسطوره ها یا اسطوره سازی در تاریخ است و مرحله سوم تاریخ مکتوب که هنوز این مرحله از تاریخ ادامه دارد. بدون تردید ایرانیان در هرکدام از مراحل تاریخی گذشته نقشی از خود به یادگار نهاده اند .پیرامون منطقه لارستان نیز خوشبختانه از مرحله دوم یعنی اسطوره درتاریخ نقشی پررنگ و ارزشمند بجای مانده  است .برای مثال در عهد پیشدادیان و در روزگار کیخسرو ،  این پادشاه فرهمند  ، هنگامی که تصمیم گرفت ایران را براساس اقالیم تقسیم بندی کرده  و هر اقلیم را به خاندانی لایق و شایسته و نامدار بسپارد ، سیستان را به خاندان رستم ، اصفهان «سپاهان » را به خاندان گودرز و لارستان «لاد» را به خاندان گرگین بخشید .با این اقدام خردمندانه کیخسرو  می توان نتیجه گرفت که  لارستان در عصر اسطوره ها در ردیف مناطقی چون سیستان و اصفهان دارای اعتبار و از هویتی افتخار آمیز و شناسنامه ای معتبر برخوردار بوده است .

از آن زمان به بعد لارستان در مقاطع مختلف به ایفای نقش پرداخت و به گواه تاریخ در کنار سایر حوزه های جغرافیایی تاریخ ساز ، نام خویش را به یادگار ثبت کرد . در عصر صفویه هنگامی که پرتغالی ها در طی چند قرن بر دهانه خلیج فارس چمبره زده و هیچ قدرتی یارای مقابله با آن ها را نداشت ، سرانجام این دلاوران لارستانی بودند که به فرماندهی امام قلی خان«سپه سالار قشون  صفوی» با خون خود آزادی این بخش مهم و استراتژیک از  جنوب ایران وخلیج فارس را رقم زدند.

همچنین در این عصر،  شهر کهن و تاریخی لار مهمترین بارانداز ایران محسوب شده و بزرگترین بازار داد و ستد کشور بود .

جاده مراسلاتی بندر لنگه –لار –شیراز قدیمی ترین جاده عبور و مرور کشور است و به رغم بی مهری مسئولان در پنج دهه اخیر همچنان پر رفت وآمد ترین جاده کشور لقب گرفته است . مردم لار و لارستان از قدیمی ترین وکهن ترین مردان عرصه کسب وکار وتجارت هستند و این واقعیت بر هیچ محقق و پژوهشگری پنهان نیست .

در روزگار صفویه مردم لار نخستین جامعه انسانی تحت ستم ایران بود که بدون حمایت  فکری یک رهبر مقتدر و هوشمند از خواب غفلت بیدار شد و برای تضمین  آزادی بدنبال شخصی واجد شرایط که بتواند رهبری مردم را برعهده بگیرد  ، در شرایط سخت آن   زمان  معمرین وبزرگان شهر را به سامرا و نجف اعزام کرد ، در حالی که همان  ایام رهبران دینی  از جمله حاجی میرزا جواد در تبریز ، آقا نجفی در اصفهان ، میرزا محمد حسن آشتیانی در تهران و سید علی اکبر فال اسیری در شیراز برای بیدار کردن مردم تحت ظلم و ستم  در آن شهر ها متحمل زحمات زیاد شده و با مشقت فراوان توانستند مردم را به جنب وجوش درآورند .

در اواخر حاکمیت قجری مردم لارستان در تاریخ کشور پهناور ایران نخستین ملتی بودند که تحت زعامت یک عالم دینی عنوان نخستین خاستگاه حکومت اسلامی را به خود اختصاص دادند و تفنگچیان لارستانی در اجرای حکم جهاد رهیر دینی خود برای دفاع از مردم و مقابله با انگلیسی ها عازم  شیراز شدند .

حوزه جغرافیایی لارستان از معدود نقاط جنوب استان است که با افتخار از فرهنگی یکپا رچه به نام « فرهنگ لارستانی» و زبان مشترک «زبان لاری» بهره می برد. نام و آوازه لارستان یک هویت وشناسنامه سراسر افتخار آمیز در کشور است .

خوشبختانه لارستان امروز نیز به پاس تلاش های خستگی ناپذیر ساکنانش از همه معیارهای لازم برای قبول مرکزیت استان جدید برخوردار است . این حوزه جغرافیایی دارای بیشترین شهرها و روستاهای هم فرهنگ و هم زبان بوده و در میان مردم توابع یک ارتباط خاص معنوی برقرار است . وجود زیرساخت های اساسی چون فرود گاه بین المللی ، بازار داد وستد ، نزدیکی به حوزه خلیج فارس و بخصوص فاصله طولانی تا شیراز مرکز استان فارس از جمله نقاط قوت استان لارستان به مرکزیت شهر تاریخی لار می باشد .

کلام آخر اینکه نگاهی گذرا به روند تقسیمات کشوری نشان می دهد برای انتخاب شهرستانی به عنوان مرکز یک استان  ، لزوما رعایت چهارچوب قوانین ومقررات خشک و بی روح نیست ، بلکه ابعاد مدیریتی دیگری نیز دراین انتخاب دخیل است . به عنوان مثال در حالی که تهران با حدود سیزده میلیون سکنه مرکز استان است ، ایلام با پانصد و هشتاد هزار نفر جمعیت نیز می تواند مرکز یک استان موفق باشد .همچنانکه فارس با سی وشش شهرستان تشکیل  یک استان داده است قم بنا به دلایل خاص با یک شهرستان هم می تواندمرکز یک استان محسوب شود . در مبحث شهرها درحالیکه زاهدان با پانصد و هشتاد و هفت هزار نفر یک شهر می باشد در همان استان تیس از توابع شهرستان کنارک  با یکصد و شصت وپنج نفر تشکیل یک شهر میدهند. با این اوصاف چنانچه شهر کهن و  تاریخی لار با گذشته ای سراسر افتخار بعنوان مرکز استان لارستان منظور نشود احتمالا از فعل نخواستن استفاده شده است .

 

نوشته : حسن هوشمند