وعده ثبت جهانی کهن‌ترین بازار تاریخی ایران ۹ ساله شد:

مسئولین موانع ثبت 9 ساله بازار قیصریه در یونسکو را پیگیر شوند

ساخت‌وسازهایی که در محدوده و حریم بازار قیصریه لارستان انجام شده همچنان پا برجا هستند تا وعده ثبت جهانی این بنای تاریخی ۹ ساله شود و کهن‌ترین بازار تاریخی ایران همچنان در انتظار همت مسئولان برای ثبت جهانی بماند.

به گفته شهاب‌الدین رفعتی، مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی شهر لار در سال ۲۰۰۷ ثبت اولیه این اثر در فهرست مقدماتی ثبت جهانی یونسکو انجام شده اما به دلیل عدم رعایت شرایط و عدم فراهم کردن مقدمات لازم این بنا همچنان در فهرست باقی مانده است. آنطور که رفعتی می‌گوید: با توجه به اهمیت ثبت مجموعه‌های تاریخی، مجموعه بازار قیصریه، آب انبار دهن‌شیر، مسجد، میدان قیصریه، مجموعه کاروانسراهای گلشن و نو و فضاهای پیرامونی می‌تواند به صورت یک مجموعه شهری مرتبط با هم جهت ثبت در فهرست آثار جهانی آماده شود.

برخی از ساخت‌سازها در محدوده بازار قیصریه و فضای بلافصل آن سبب شده که ثبت جهانی این اثر به تاخیر بیفتد و به گفته مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی لار اگر ساخت‌وسازها در محدوده عرصه و حریم بازار قیصریه کنترل شود می‌توان روند ثبت جهانی یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران را سرعت بخشید. رفعتی ارتفاع خارج از ضابطه برخی ساختمان‎ها از جمله بانک ملی در ضلع جنوبی میدان، معماری‌های نامتجانس ساخت و سازهای جدید و شکل‌گیری کاربری‎ها و فعالیت‌های ناهماهنگ را از جمله موانع ثبت جهانی بازار قیصریه دانست  که برای رفع آن همکاری دیگر دستگاه‌های اجرایی شهرستان از جمله شهرداری، فرمانداری و دادگستری نیاز هست.

وی از لزوم و ضرورت بازنگری در عرصه و حریم بازار قیصریه سخن گفت و افزود: براساس بازدیدها و بررسی‌های انجام شده، می‌بایست گروهی از متخصصان شهرسازی درکنار کارشناسان معماری و باستان‌شناسی به بازنگری و اصلاح عرصه و حریم این اثر تاریخی بپردازند.

مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس بازار قیصریه لار، قلعه ایزدخواست و مجموعه زندیه را آثاری از استان فارس می‌داند که در فهرست ثبت جهانی قرار گرفتند و به این دلیل که هر سال تعداد محدودی در فهرست جهانی یونسکو قرار می‌گیرد روند ثبت جهانی یک اثر روندی طولانی مدت است. وی درباره این موضوع که آیا امکان قرار گرفتن پرونده بازار قیصریه در یک مجموعه ثبتی وجود دارد یا خیر؟ گفت: در حال حاضر این پرونده در نوبت ثبت قرار دارد که با فراهم شدن شرایط رسیدگی به آن سرعت می‌گیرد اما در صورتی که سازمان میراث فرهنگی بخواهد بازارهای تاریخی ایران را تحت یک مجموعه ثبت کند می‌توان بازار قیصریه را در این فهرست جای داد.

ضیاء توانا در کتاب «بازار قیصریه» با ارائه دلایل و مستندات سابقه این بازار را به قرن اول اسلام متعلق می‌داند که مهمترین ویژگی آن  صلیبی شکل بودن است.  آرتور پوپ، ایرانشناس نامی معتقد است ایران در ساختن گنبدهای آجری مقام اول را دارد و معماران ایرانی مسئله ساختن گنبد بر پایه چهار گوش را حل کرده‌اند، امری که در بازار قیصریه لار بیش از هر جای دیگری به چشم می‌خورد. نمای داخل گنبد بازار از سنگ ‌تراش است و چهار دالان طولانی «شمالی»، «جنوبی»، «شرقی» و «غربی» استخوان‌بندی اصلی بازار را می‌سازند. این دالان‌ها در محل یک چهار سوق یکدیگر را قطع می‌کنند.

براساس کتیبه‌ای که در قبه زیر بازار قیصریه در فاصله ۱۸ متری و با حروف اَبجد به رشته تحریر در آمده، این بازار در دوره شاه عباس صفوی تعمیر شده است. همین امر سبب شده  بسیاری از کارشناسان در این امر دچار اشتباه شوند اما به گفته سیما علویه، سرپرست میراث فرهنگی لار قدمت بازار در اصل به بیش از ۱۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد.

به گزارش تسنیم به گفته علویه یکی از مهمترین شاخصه بازار قیصریه لار قرارگیری چهار برکه مسگرها، آردفروشان، دهن شیر روبه‌روی در اصلی میدان در چهار سمت آن است که این آب انبارها بازار را در برابر زلزله مقاوم می‌کرده است. آنطور که سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان لارستان  گفته است بازار قیصریه لار به‌گونه‌ای ساخته شده که ارتباط آن با کنیسه (مسجد جامع امروزی)، حمام، دو کاروانسرا، تیمچه‌های متعدد اطراف بازار وجود داشته است.

بازار تاریخی قیصریه لارستان در سال ۱۳۱۷ به شماره ۳۱۵ در فهرست ملی به ثبت رسید ولی با تمامی ویژگی‌های منحصر به فردی که این اثر تاریخی در فارس و ایران دارد، هنوز در بسته‌های سفر گردشگران ورودی به استان جایی ندارد و تنها معرفی آن معطوف به چند عکس در بروشورهای تبلیغاتی شده است.

تعطیلی بازار در ایام نوروز سبب شده امکان بازدید برای مهمانان نوروزی فراهم نشود و در فصل تابستان نیز گرمای زیاد لارستان مانع سفر بسیاری از گردشگران داخلی به این منطقه و بازدید از این مکان تاریخی است و همین عوامل سبب شده این بازار منحصر به فرد در میان گردشگران ناشناخته بماند.

---

با توجه به اینکه عمده سفرهای گردشگران خارجی از نیمه دوم فروردین تا ابتدای خرداد و از نیمه مهرماه تا نیمه دی ماه صورت می‌گیرد و منطقه لارستان در این بازه زمانی از آب و هوایی مناسبی برخوردار است، ثبت جهانی این اثر می‌تواند لارستان را به یکی از مقاصد گردشگران خارجی تبدیل کند.

---