10 چاره برای درمان قلب بیمار شهر لار

 ۱۳۰ هکتار بافت فرسوده مصوب و در حقیقت ۲۳۵ هکتار محدوده فرسوده شهر قدیم لار، که حدود ۸۵ هکتار آن تاریخی و دارای بناهای ارزشمند و مهم می باشد مانند عضوی بیمار از پیکر شهری پر ادعا، روز به روز در حال تخریب و ازبین رفتن است، اگر چاره اندیشی نشود، پشیمانی به بار خواهد آورد که جبران آن غیر ممکن و یا با خسارت زیاد مواجه خواهیم شد و بازگشت به حال اولیه مقدور نخواهد بود، نگرانی از این موضوع بر آن شد، مطلبی هر چند تکراری به استحضار مسئولین شهری برسانم.

  محدوده های تاریخی که اغلب در مرکز استراتژیک شهرها و درون بافت های فرسوده و متاسفانه بخش اعظم آن ناکار آمد قرار دارند چون قلب تپنده هر شهر مخصوصا در عرصه عملکرد اقتصادی و تجارت می باشند، ولی در پشت واحدهای پررونق تجاری ، منازل و بناهای در حال فروپاشی است که هرآن، در انتظار سکته و اتفاقی آنی مانند زلزله ، بارش باران سیل آسا و … که این موهبت ها را به بلایی بزرگ تبدیل، مرگ شهر را رقم و فاجعه ای غم انگیز به بار می آورد.

حال چه کنیم؟!!

 

۱- تهیه طرح بهسازی و سند ساماندهی بافت

  مهمترین موضوع و اساسی ترین عامل به منظور این مهم داشتن طرح و برنام های فنی خارج از صلایق شخصی و منفعت طلبانه افراد است که بایستی توسط تیم مشاور متعهد، آشنا و علاقه مند به موضوع تهیه گردد، نه مشاوری که هدف از انعقاد قرارداد و انجام پروژه یک پروسه اقتصادی برای شرکت مطبوعش باشد.

اداره کل راه و شهرسازی، شهرداری، اداره میراث فرهنگی وگردشگری و سازمان نوسازی و بهسازی بافت فرسوده شهری با هماهنگی و تعامل جدی اقدام به تهیه طرح عملیاتی که در خود طرح موضوعات اقتصادی و اجرایی بودن آن بررسی شده در سریعترین زمان ممکن تهیه و متعهدانه پایبند به اجرای آن گردند. داشتن یک برنامه و طرح هرچند ضعیف بهتر از نداشتن آن است زیرا که بی برنامگی موجب سلیقه ای عمل کردن در هر زمان و به بیراهه کشاندن اصل موضوع توسط افراد سود جو میگردد.

۲- تنظیم برنامه زمانبندی و پیش بینی افق ساماندهی کامل بافت

درصورتی که سازمان های مدیریتی، نظارتی و خدماتی، شهرداری، اداره میراث فرهنگی و گردشگری در شهر با یک برنامه منظم و حتی در زمان تنظیم بودجه و عملیات عمرانی، سالانه درصد معینی از معضلات این محدوده ها را برطرف نمایند در بازه زمانی مشخص، بخش اعظم مشکلات حل و حیات و پویایی به این منطقه باز می گردد.

براساس قوانین تهیه شده توسط دولت که مقرر است مبنای برنامه ششم توسعه کشور قرار گیرد، نوسازی بافت های فرسوده به صورت میانگین سالانه ۸ درصد تعیین شده است که این سرعت بسیار کم و نامناسب است و اگر با برنامه منظم و منسجم سرعت کار به دو برابر برسد پس از ۷ سال به سطح مطلوب نوسازی و بهسازی خواهیم رسید.

۳- تامین زیرساخت و سرانه های شهری مورد لزوم

  با توجه به انسجام بافت در مناطق و محدوده های فرسوده در صورتی که سرانه های لازم چون آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، تفریحی، پارکینگ، فضای سبز و همچنین زیرساخت های خدماتی مخصوصا شبکه های مناسب آب، برق و گاز تامین شود به واسطه احساس تعلق آحاد مردم هر شهر به محلات قدیمی خود مطمئنا پویایی و جریان زندگی، به این مناطق باز خواهد گشت. قطعا به دلیل وجود شبکه های اصلی زیرساخت در این مناطق گسترش و تکمیل آن ها توسط سازمان های دولتی کم هزینه تر و حفظ و نگهداری آن ها قابل قبول تر می باشد.

وجود فرهنگسراها و برگزاری کلاس های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی برای خانواده های محله، کتابخانه ها و نمایشگاه های دائمی محلی کمک شایسته ای به خودباوری ساکنین خواهد کرد.

۴ – حفظ حرمت و کرامت انسانی برای مالکین، ساکنین و شهروندان   

  درصورتی که شهرداری و سازمان های دولتی و اجتماعی طرح های عمرانی، اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی، ورزشی و خدماتی برای محلات و مناطق فرسوده شهری داشته باشند بهتر است پس از بررسی فرصت ها و نیازها با هماهنگی و مشورت معتمدین و شورا یاران محل مطالعه، برنامه ریزی و پس از توجیه صحیح طرح برای عموم مردم، پروژه اجرایی گردد تا کمترین خسارت و بیشترین منفعت را مالکین و ساکنین برده و از تقابل محلی با اجرای طرح ممانعت به عمل آمده و در کمترین زمان به بهترین نحو به بهره برداری برسد.

     ۵ – مشارکت عمومی دستگاه های خدماتی و اجرایی شهر

   نوسازی بافت های فرسوده شهری از وسعت سطحی شهر و نیاز گسترش شبکه های زیرساخت جلوگیری می کند، در این مناطق شبکه های زیر ساخت موجود بوده و به بهسازی و تقویت آن ها نیازمند است، خدمات عمومی، حفظ و نگهداری شبکه کم هزینه تر از گسترش آن ها در شهرک و مجموعه های اقماری حاشیه شهر است که این اقدام هزینه های ادارات و سازمان های خدماتی را به شدت خواهد کاست.

سازمان نظام مهندسی ساختمان به منظور همکاری و **اخلاق حرف های در این اقدام سهیم و با یک برنامه منظم و عمومی ارائه خدمات شایسته نماید، حفاظت و انتظامات این محلات به نیرو، تجهیزات و تاسیسات کمتری نیازمند است، حتی ساکنین محل نیز به این امر مهم کمک کرده و هزینه زیادی از دوش ارگان های مرتبط برداشته می شود.  

۶ – سیاست تشویقی و تخفیفات نوسازی و وام های کم بهره

  یکی از مهمترین گام ها جهت رسیدن به اهداف کلان در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده، خدمات اعطای وام و بسته های تشویقی و تخفیفاتی است که در ابتدا توسط بانک ها و موسسات مالی با هماهنگی اداره راه و شهرسازی، شهرداری ها، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و سازمان های خدماتی به مردم داده می شود. به جای این که پس از اتفاقات ناگوار درصدد جبران خسارت و انجام هزینه های گزافِ بازسازی باشیم، به جا و شایسته تر است با تخفیفات زیاد و حتی حذف هزینه های پروانه ساخت، نوسازی، مقاوم سازی و خدمات مهندسی در  پلاک های مسکونی و پرخطر و ایجاد تعامل با بانک ها جهت اخذ وام های کم بهره، توسط خود مالکین به نوسازی با برنامه زمانبندی مناسب کمک کرد، این اقدام علاوه بر بهسازی و نوسازی به دلیل گشایش معابر موجب کاهش هزینه های خدمات شهری که توسط شهرداری ها و سازمان های خدماتی ارائه می گردد، خواهد شد که رضایتمندی مالکین و ساکنین به همراه خواهد داشت. در حقیقت لازم است کلیه سازمان های خدماتی دیدگاه درآمد زایی را از این محدوده برای خود حذف و تنها به خدمات رسانی عمومی به منظور جلوگیری از خطر بزرگ و اتفاقی ناگوار بیاندیشند.

۷ – رونق صنعت توریست و افزایش درآمدهای درون بافتی

  با ساماندهی بافت های فرسوده و بهسازی مجموعه های موجود، سازمان ها و مالکین ذینفع درصدد مرمت بناهای ارزشمند و تاریخی شده و بطور یقین به صنعت توریست و جذب گردشگر کمک خواهد کرد، با باز شدن پای گردشگران به بافت های تاریخی همواره بازار صنایع دستی محلی رونق و پویایی در محله ها رواج خواهد یافت، آحاد ساکنین به ارائه خدمات چون صنایع دستی، غذاهای محلی و سنتی، موزه های محلی و نمایش اشیاء تاریخی در مقیاس کوچک و شخصی ، اقامت گاه های سنتی و… که موجب افزایش درآمد عمومی ساکنین و ارتباط  گسترده تر اجتماعی و خروج ساکنین از انزوا و سرخوردگی آن ها خواهد شد، روی خواهند آورد.

۸ – دفاتر خدمات نوسازی شهری

  به منظور تسهیل در امور اجرایی بافت، درگیری کمتر ساکنین با ادارات و انجام سریعتر روند نوسازی و بهسازی در شهرداری ها و سازمان های بهسازی و نوسازی اقدام به تشکیل و راه اندازی دفاتر خدماتی به کمک اهالی و متخصصان در محلات نموده تا در خصوص پیگیری امورات لازم، ارائه خدمات شایسته به مالکان و ساکنین انجام وظیفه نمایند. فعالیت این دفاتر علاوه بر کارسازی برای افراد، مخصوصا جوانان متخصص، موجب برون سپاری، کاهش حجم کار در شهرداری، ارائه خدمات سریعتر و جلوگیری از سوء استفاده خواهد شد.

۹ –  احداث بنا و سطح اشغال متناسب با فرهنگ و عرف عمومی

  معمولا در اغلب محدوده های بافت های فرسوده و تاریخیِ هر شهر، شهروندان اصیل و مسن تری زندگی می کنند که مقیدتر به اصول مذهبی و اخلاقی هستند و همواره به تراکم فروشی، تجاوز  به حقوق دیگران از نظر ارتفاع، منظر و دید معترض می باشند. بهتر است احداث بنا، سطح اشغال، افزایش طبقات، شکل و نمای ساختمان ها در محدوده های مذکور مطابق با عرف و فرهنگ عمومی آن شهر، ضوابط خاص، قوانین مشخص و مصوب بوده تا از تقابل و مخالفت های محلی و تنش اجتماعی جلوگیری به عمل آمده تا رضایتمندی عمومی، مخصوصا  افراد بزرگتر و مسن تر را به دنبال داشته باشد.

۱۰ – تعریف پروژه های محرک و مشوق نوسازی

  با شناسایی، بررسی، امکان سنجی و اجرایی نمودن پروژه هایی خاص توسط سازمان ها و ادارات در مناطق فرسوده، موجب تشویق و ترغیب مالکین و ساکنین محل به بهسازی، نوسازی و بازسازی املاک مسکونی و بهره برداری مفید از آن ها می شوند. باید دقت داشت که پروژه های مذکور دقیقا مطالعه، برنامه ریزی و اجرا شود و از توقف بی جا، تغییرات کلی و اساسی از اصول و تعهدات اولیه خودداری شود تا از نظر بازخورد اجتماعی موفقیت آن مشهود و  موجب رضایتمندی اهالی گردد.

 محمد عبادتکار-کارشناس ارشد عمران (ژئودزی)