یادداشت/عیدانه ای در لار+پیشنهادات

میلاد لارستان: مطلب زیر توسط علی رضاپور کارشناس ارشد ایرانشناسی دانشگاه تهران در سفر نوروزی خود به شهر لار برای مخاطبان میلاد لارستان ارسال کرده است.

۱۴ فروردین ۱۳۹۶، اتمام نوروزی دیگر را ندا می دهد. …

نوروزگردی را اینبار با طعمی دیگر همراه با همسفر و همسرم که اهل لار است، در لارستان زیبا سپری می کنیم. لار، شهرستان پررونق، وسیع و زیبا با معماری متفاوت و مردمانی خوب و باصفا.

نوروز است و طبیعتش… اصلا نوروز اگر در بهار نبود، نوروز نبود… این را مردمان اینجا بیشتر و بهتر میفهمند. اخر همین یک ماه و اندی ست این همه سبزی و صفای بهاری در لار. چه رسد به اینکه پای سالی نکو در میان باشد و پای سرسبزی دوچندان نسبت به سالهای پیش و پای خروس لاری و همنامی اش با نام سال…

اینجاست که وقتی کوهنوردی بهارانهات را با مردم خونگرم لار آغاز میکنی ناگاه از نهادت برمیآید که، خوشا این همه سبزی و خوشا این رنگ و لعاب و خوشا این هوای ناب که کمتر بدیلش را در این فصل در شهرهای دیگر میتوان یافت، شهرهایی که هنوز درست فرصت نکردهاند رخت زمستان را از قامتشان درآورند. اینجا بهار را به درستی در بهار میبینیم.

به اقتضای رشته تحصیلی و مطالعات ایرانشناسانهمان، به دنبال راهی بهتر برای شناخت ظرایف و عجایب و زیباییهای شهریم. آن هم در هوای مطبوعی که کمتر مثالش را در جنوب میتوان دید. پنجم فروردین ماه، به اتفاق گروهی پنج نفره، لار زیبا را به چشمانمان میسپاریم و راهی شهرقدیم و عجایبش میشویم. شهر قدیمی که بوی قدمتش را از باران بهاری خورده به خشتها و دیوارهای کاه گلیاش بهتر میتوان فهمید.

قلعه اژدهاپیکر و برج مادر نادر شاه افشار یا همان برج ننه نادر که اهالیاش میخوانند، نخستین هیبتی است که در ابتدای ورود به شهر لار چشم هر مسافری را به سوی خود میکشاند. بنایی چشمگیر در بالای کوهی که بر تمامی بناهای زیرین اطراف مسلط است. هوا دلپذیر است و سرسبزی کوهی که از آن بالا میرویم بینظیر… بخصوص وقتی که مردم شهر این هوا و منظره را در دهه اخیر نو و بدیع میخوانند.

کوه را بالا میرویم تا به بنای برج ننه نادر میرسیم. برجی که روایتهای زیادی را در خود نهفته دارد. به رسم نوروزگردیها، چشمی میچرخانم برای دیدن راهنمایی از میراث فرهنگی و یا انجمنهای مردم نهاد اما هر چه میگردم جز مسافر راهنما و یا بروشوری نمیبینم. علاوه براینکه بلیط فروشی نیز وجود ندارد. براحتی از برجایماندههای بنای قلعه اژدهاپیکر گام برمیداریم بیآنکه بیمی از فروریختن و یا آسیب به این چند دیوارهی ارزشمند داشته باشیم. به فکر فرو میروم که این بازدید رایگان و پانهادن و دست گذاشتن بیمهابا بر باقیماندههای تاریخ زیبای این خطه را حُسن بخوانم یا…. . محیای نه سالهی همسفر، در مورد قدمت تاریخی و فلسفه این برج و این قلعه میپرسد. مجبور میشوم هم جور راهنما را بکشم و هم بروشور، طبق عادت، در دسترسترین وسیله اینترنتی را مروری میکنم و اطلاعاتی میدهم. از بنا با ابهامات فراوان میگذریم، در مسیر برگشت با خود میگویم کاش این اژدهای سنگی زنده بماند.

مقصد دوم بازدید از محلات قدیمی با تأکید بر دیدن «دهن شیر»ها است. دهن شیر یا همان دهان شیر آب انبارها و برکهها، معماری عجیب و کاربردی دارد که مشتاقانه در انتظار دیدنشان مسیر را میپیماییم. دهن شیر بازار قیصریه نخستین مکانی که ما را به سمت خود کشانید. شنیده بودم تنها در ایام عید است که براحتی میتوان از دهن شیرها بازدید کرد. دریغ که با دری بسته مواجه شدیم. این را هم گذاشتیم به حساب ساعت نه چندان زود بازدید که آن هم صرف بهانهای بود برای تسلی خاطر…

به دهن شیر محله قنبر علی بیگ (قنبربیگی) سری میزنیم، درب قفل است اما خوشبختانه اهالی محل در روی کارتن کوچکی سه شماره تماس نوشتهاند. برای باز کردن درب با اولین شماره تماس میگیریم، آقای اقدام به گرمی ما را میپذیرد و در بازدید از دهن شیری زیبا همراهی میکند. مرمت بنا جدید به نظر میرسد، نظمی دارد و با کوزهها و کوزهدانهای مختلف لاری چیزی نمانده به موزه کوچکی تبدیل شود.

به پیشنهاد آقای اقدام سری نیز به خانه قدیمی منسوب به خانه محمودی، در سمت چپ دهنشیر قنبرعلی بیگ با فاصله کمیمیزنیم.از روی تابلو بیرونی هیچ اطلاعاتی از بنا دریافت نمیشود، جز اطلاعی از ثبت این مکان در فهرست آثار ملی. درب آهنی که روی آن اخطار به قطع آب از اداره آبشده است، توسط آقای اقدام به رویمان باز میشود. به داخل میرویم و با فضای ورودی دالان مانندی که باران قسمتی از دیواره آن را تخریب کرده است و درب چوبی قدیمی خانه گوشهای از آن افتاده است مواجه میشویم. وارد محوطه اصلی خانه میشویم. معماری کمنظیری که از بیرون حتی حدس وجود چنین بنایی در این خانهی مهجور واقع شده دور از تصور بود. کم و کاستیها در حفظ بنا و احتمال تخریب بخشهای مختلف آن، چیزی از زیباییهایش در دیده نمیکاهد. بنا در حال مرمت است اما اگر به همین سرعت پیش برود، گچبریهای زیبا و پنجرههای مشبک چوبی خارقالعاده دوام نخواهند آورد. بخش مهمی از تاریخ یک شهر به همین معماریها بند است.

کاروانسرای گلشن و نو، دو کاروانسرای قدیمی لار، سوژه مناسب بعدی دیدگان ما بودند. کاروانسراهایی که پیش از این بارها در تیترهای اینترنتی از الزام رسیدگی به آنها سخن رفته است. فضایی با پتانسیل بالا در نزدیکی بازار معتبر و خوشنام قیصریه. پتانسیلی که به دلایل مختلف تنها به مکانی از برای تجارت مبدل گشته در حالیکه میشد به قطب عظیم گردشگری لارستان تبدیل شود. ساخت این کاروانسراها به دوره صفویه باز میگردد.

 محله پیرغیب را گذری میکنیم. همچنان خبری از راهنما و بنر و علایم راهنمای گردشگر نیست، مسجد قدیم پیرغیب را دوری میزنیم که متأسفانه به خاطر باران شدید اخیر سمت غربیاش خراب شده که در حال مرمت است.

آنچه نگاشتم گردشی چند ساعته بود از شهری که قطعا زیباییهایش را نمیتوان در این مجال منعکس کرد که هدف نیز این نبود، امید است متولیان حوزه میراث شهرستان لار و شهرداری و ارگانهای مربوط، با توجه به موقعیت شهرستان لار بخصوص در ایام سفر از پتانسیلهای حوزه گردشگری لار کمال استفاده را نمایند تا مسافران بتوانند شاهد سفری با کیفیت از این شهرستان باشند. این امر هم رضایت مسافران و هم رضایت صاحبان مشاغل مرتبط در لارستان را به دنبال دارد. در ذیل پیشنهاداتی، هر چند اجمالی ارائه میگردد:

۱٫ نصب بنرهایی در فضای ورودی شهر برای آشنایی گذرای مسافرین با بناها، غذاها و شاخصههای تفریحی و گردشگری لارستان با هدف ایجاد انگیزه در بین مسافرین برای ورود و توقف در شهر.

۲٫ کمک به ایجاد انجمنهای مردم نهاد در حوزه گردشگری.

۳٫ ایجاد برنامههایی از طرف شهرداری در مکانهای تاریخی شهر برای مسافرین.

۴٫ آمادهسازی بروشور و توجه به انتقال اطلاعات از طریق راهنمایان گردشگری.

۵٫ توجه به بلیط فروشی در ایام پر مسافر که قطعا نقشی اساسی در کمک به ایجاد امکانات رفاهی در کنار بناها و مجموعههای تاریخی شهر خواهد داشت.