از هشدار درباره مصرف نمک دریایی تا راه درمان کم خونی

میلاد لارستان: با توجه به افزایش تبلیغات در استفاده از نمک دریا و همچنین اهمیت موضوع جذب آهن در بدن و راه های درمان کم خونی گفت و گویی با دکتر نصری، معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی لارستان انجام شده است که در ذیل می آید:

میلاد لارستان: آیا بنابر ادعای برخی افراد تحت عنوان طب سنتی یا طب اسلامی باید از نمک دریا جهت تغذیه استفاده نمود.؟

دکتر نصری: فواید نمک یددار در طی ۲۰ سال گذشته در کاهش شیوع گواتر و اختلالات ناشی از کمبود ید مشهود است. در سال ۶۸ شیوع گواتر ۶۸ درصد بوده و با اجرای طرح نمک یددار تا سال ۸۱ به میزان ۴٫۷۳ درصد رسیده است.

علی رغم اینکه مدتی است نمک یددار توسط برخی از افراد به اصطلاح مطلع از طب سنتی جهت کاهش فشار فشار خون تبلیغ می شود ولی بدلیل انواع ناخالصی ها از جمله مواد نامحلولی مثل شن گچ و خاک و مواد محلولی از جمله کلسیم و منیزیوم و فلزات سنگین مانند ارسنیک سرب و کادمیوم ،جیوه مضر است و عوارض همچون کم خونی سرطان ناراحتی های دستگاه گوارش کبد و کلیه و ریه ها ایجاد می کند و منجر به مسمومیت می شود.

تبلیغاتی که به طور گسترده در زمینه نمک ید دریا می شود بر خلاف سیاستهای وزارت بهداشت است. نمک دریا مجوز وزارت بهداشت ندارد.

میلاد لارستان: آیا نمک ید دار سرطان زاست؟

دکتر نصری: علی رغم ادعای برخی از مدعیان طب سنتی هیچ تحقیقی مبنی بر سرطان زا بودن طب سنتی صورت نگرفته حال آنکه تاثیرات مفید آن در کاهش اختلالات ناشی از کمبود ید از جمله مرده زایی و سقط جنین کاهش رشد سندرم کرتینیسم و کاهش هوش محرز گردیده است.

میلاد لارستان: آیا درست است که مصرف قرصهای آهن مضر و می بایست به جای آن از ظروف آهنی و احیانا نعل آهن استفاده نمود؟

دکتر نصری: کم‌خونی فقر آهن، شایعترین گونه کم خونی بوده و ناشی از کمبود آهن در تغذیه، دفع بیش از حد خون در بلندمدت (مانند خونریزی گوارشی) و یا سوءجذب آهن رخ می‌دهد.

شایعترین مشکل علائم عمومی مانند احساس سستی، خستگی همیشگی یا هنگام فعالیت و احساس کسالت عمومی است. سایر علائم سرگیجه کاذب، ابتلای مکرر به بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی، ناخن های قاشقی شکل (گود شدن روی ناخن) ، هرزه‌خواری و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها است. کمبود آهن گاهی سبب رنگ پریدگی و زخم غیرطبیعی گوشه لب می‌شود.

کمخونی کمبود آهن شایعترین گونه کم خونی بوده و بعلت مقدار ناچیز آهن در غذا و یا نبود جذب گوارشی آن برای جبران آهن ازدست رفته در عادت ماهانه و یا بیماری است. آهن یک قسمت اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین بداخل گلبول قرمز می‌شود.

میلاد لارستان: علت اصلی کم خونی چیست؟

دکتر نصری: علت اصلی کمخونی کمبود آهن در زنان هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه می‌باشد. کمبود آهن بدون کم خونی در دختران نوجوان سبب پائین افتادن کیفیت تحصیلی و ضریب هوشی می‌شود.

میلاد لارستان: راه درمان کم خونی چیست؟

دکتر نصری: ترکیبات دارای آهن مانند فروس سولفات در درمان و پیشگیری از کم خونی فقر آهن به کار می رود. مصرف گوشت و جگر، مغزها مانند پسته، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزیهای دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا همچنين ميوه‌های خشک (مانند برگه‌ها) و دانه‌های روغنی مفید است.

 مصرف ویتامین «ث» بعد از غذا (مانند آب لیمو) موجب افزایش جذب آهن و مصرف چای و قهوه موجب کاهش جذب آهن می شود. در حقیقت تانن موجود در چای و آهن دو عنصری هستند که به هم می چسبند و دفع می شوند، بنابراین آهن جذب بدن نمی شود. به همین دلیل همه افراد (خصوصاً کسانی که به کم خونی مبتلا هستند)، بهتر است نوشیدن چای را به دو ساعت بعد از غذا موکول کنند. قهوه، دمنوش های گیاهی و شکلات داغ هم از جمله نوشیدنی هایی هستند که می توانند مانع جذب آهن شوند.

میلاد لارستان: بدن چقدر به آهن نیاز دارد؟

دکتر نصری: نياز روزانه به اين ماده بسيار اندک و در حد یک ميلی گرم است البته ميزان نياز به آهن براساس سن، جنس و وضعيت فيزيولوژيكي افراد متفاوت می باشد. مثلاً زنان باردار به علت افزايش حجم خون، رشد جنين و جفت و ساير بافت‌ها به آهن بيشتری نياز دارند. در شيرخوارانی که شیرمادر میخورند در صورت سلامت مادران، ميزان آهن موجود در شير مادر براي ۶ـ۴ ماه اول زندگی كافی است ولی از شش ماهگی به بعد استفاده از قطره آهن توصیه میشود.

آهن در موادغذایی كه ما مصرف می‌كنیم، به شكل آلی و معدنی است. منابع دارویی یعنی مكمل‌های حاوی آهن و اشیای آهنی، یادتان باشد که در ابتدا باید كمبود آهن در افراد تشخیص داده شود، بعد علت آن را پیدا كنیم و سپس با دوز مشخص و در دوره زمانی موردنیاز، قرص آهن تجویز شود. آهن معمولی قابلیت جذب ندارد، تازه اگر فرض كنیم كه نعل آهنی در غذا، آهن مورد نیاز بدن را تامین كند، مقدار آن اهمیت دارد چون غلظت آهن در یك لیتر غذا یا ۵ لیتر تفاوت می‌كند. به علاوه برخی افراد نیازی به آهن ندارند و دریافت اضافی آهن می‌تواند زمینه برخی از بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی- عروقی را در آنها فراهم كند. همچنین گروه‌های سنی  هستند و غذاهایی با منشأ گیاهی و حیوانی حاوی آهن‌ آلی‌اند و آهن آلی جذب بهتری نسبت به آهن معدنی دارد مختلف نیازشان به آهن متفاوت است. به همین دلیل افراد برای تامین آهن مورد نیازشان نباید از گذاشتن هر شی آهنی در غذای در حال پخت استفاده كنند.

 بد نیست بدانیم که آهن یک اکسیدان قوی و سمی است که اگر به میزان زیاد در بدن تجمع یابد سبب التهاب مزمن کبدی می شود و خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد.