از آنفولانزای اسپانیائی 1918 تا کرونا ویروس 2020؛‌ چه نسبتی با هم دارند؟!

روزچهارشنبه اول ماه صفر سال ۱۳۳۷ هجری قمری ساعت ۱۶ که مردم از نماز عصر از مساجد بیرون آمدند باد زشت و سردی وزیدن گرفت. بعد از آن بسیاری از مردم دچار سردرد، سرفه، عطسه شده و مثل برگ درخت به زمین افتادند. این بخشی از سخنان مرحوم حاج ملا محمدزمان خضری معروف به «حاج مَزَموآخاند» امام جماعت مسجد حاج عبداله جعفر معروف به مسجد بالا در اوز بود که در اواخر سال ۱۳۵۸ برایم تعریف کرد.

مرحوم حاج ملا محمدزمان خضری در ادامه می گفت: در همه شهرهای ایران مانند: بندرعباس، بندرلنگه، جناح، بستک، لار، گراش، خنج و غیره این باد مرض آفرین وزیدن گرفته و مردم بیچاره سردرد گرفته و همه می گفتند مردم سینه پهلو گرفته اند و یا عطسه و سرفه و سینه درد به رحمت خدا می رفتند. در یک روز آنقدر مرده زیاد بود که بیشتر آنان حتی بدون کفن و غسل و با لباس دفن می شدند.

آن مرحوم تعداد تقریبی تلفات در اوز را بیش از ۶۰۰ نفر ذکر می کرد و افزود: این تعداد در شهرهای لار، گراش، خنج، خور، کهنه، کوره، بیدشهر، فیشور و غیره بیش از ۱۳ هزار نفر بیان می شد. آری این واقعه که یک سند مهم و ارزشمند است من شخصاً از مرحوم حاج ملا محمد زمان خضری شنیدم که عصر روز چهارشنبه اول ماه صفر سال ۱۳۳۷ برابر با ۱۴ آبان ۱۲۹۷ خورشیدی و۶ نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی یعنی معادل بیش از ۱۰۴ سال قبل اتفاق افتاده است و سال ۱۳۳۷ قمری در اوز به سال «درده» یا «دردی» معروف شد.

 

در ماهنامه عصر اوز به سردبیری اینجانب در شماره ۹۴ سال ۱۳۸۷محمد واثقی نیز در مقاله «از کدخدائی تا شهرداری» اشاره ای به سال درده (دردی) و آنفولانزا کرده است. تعداد افراد تلف شده در اوز را ۷۰۰ نفر ذکر کرده است. البته در سال ۱۹۱۸ میلادی برابر با ۱۲۹۷ خورشیدی حدود حداکثر ۵۰ میلیون نفر در تمام دنیا به وسیله آنفولانزای نوع (A) آنفولانزای اسپانیایی جان خود را از دست دادند. بعد از آن نیز در سال های ۱۹۵۸ و ۱۹۶۸ میلادی برابر با ۱۳۳۶ و ۱۳۴۶ خورشیدی به ترتیب آنفولانزای آسیائی و آنفولانزای هنگ کنگی نیز شایع و باعث مرگ انسان ها شد. در سال ۲۰۰۹ میلادی برابر ۱۳۸۷ خورشیدی آنفولانزای خوکی نیز در دنیا شایع و باعث مرگ و میر شده است. آنفولانزای مشترک بین انسان و حیوان بین انسان و دام از نوع (A) و ویروس مشترک بین انسان و پستانداران و نوع (C) که فقط در انسان دیده می شود.

اکنون نیز در قبرستان مهرنجان شهرستان ممسنی استان فارس قبری وجود دارد، که بر روی آن چنین نوشته شده است:«وفات مرحمت پناه علی رضا ولد صدق ملا علی نجات جاوید الله در سنه ۱۳۳۷ قمری ناخوشی و بلائی بر کل ربع مسکون نازل که تمام حکیمان از معالجه آن حیران و سرگردان و از غره شهره صفر تا ۱۵ شهر مذکور تمامی انسان را سه قسم و دو قسم آن هلاک و یک قسم باقی و آن یک قسم از عهده کفن و دفن برنیامدند. علات ناخوشی عطسه و سرفه بود.»

حالا در سال ۲۰۲۰ میلادی باز آنفولانزای ویروسی با نام جدید کووید ۱۹ که به کرونا ویروس اشتهار یافته است در جهان یکه تازی کرده و جان بعضی از انسان ها را می گیرد. عده ای می گویند ویروس کرونا از حیوان به انسان منتقل شده است. قبل از کرونا، سارس بود که ابتدا در خفاش بعد به راسو و سپس به انسان رسید. در سال ۲۰۱۴ ویروس مرس در خاورمیانه حدود ۹۰۰ نفر را کشت این ویروس از شتر به انسان منتقل گردید.  سرعت انتقال این ویروس بسیار زیاد است. کرونا ویروس در سال ۱۹۶۵ میلادی کشف شده است و در آذرماه ۱۳۹۸ صدایش از ووهان چین بلند شد. سپس در کشورهای تایلند، کره جنوبی، ژاپن، تایوان، استرالیا، سنگاپور، نپال، ویتنام، اندونزی، آلمان، روسیه، فیجی، فرانسه، ایران، ایتالیا و آمریکا با آن درگیر شدند.

سازمان جهانی بهداشت برای این بیماری نام رسمی کووید ۱۹ انتخاب کرد. یعنی کرونا، ویروس، بیماری سال ۲۰۱۹ علائم آن تب، سرفه، تنگی نفس، تند تنفسی، گلودرد، آبریزی بینی همراه است. در کشور ایران در ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ دو نفر با عوارض تنفسی در قم فوت شدند و شایعه ورود ویروس کرونا به ایران شایع شد. یک روز بعد یعنی ۳۰ بهمن ۹۸ رسما نتیجه بیماری کووید ۱۹ در قم تایید شد.

 به هر حال سرگذشت ویروس ها را از آنفولانزای اسپانیائی که در سال ۱۲۹۷ خورشیدی بیشتر در روستاها به دلیل قحطی، گرسنگی، عدم بهداشت، ناامیدی، نفرت، حسد، کینه و فقر جان ها را گرفت تا سال ۲۰۲۰ که به نام کرونا که در دنیای متمدن و پیشرفته هستیم و باز جان می گیرد.

به نظر شما آنفولانزای اسپانیائی سال ۱۹۱۸ با کرونا ویروس سال ۲۰۲۰چه نسبتی دارند؟

احمد خضری- مدیر مسئول پسین اوز