میلادلارستان برای اولین بار منتشر کرد:

بررسی دلایل قحطی دهه 1310 لارستان

شاید جوانان امروزی از قحطی بزرگ لارستان و پیامدهای اسف بار آن در جنگ عالم­گیر اول و دوم هیچگونه اطلاعی نداشته باشند اما اگر پای درد دل بازماندگان آن روزگار بنشینیم و به اسناد نگاهی بیندازیم به عمق فاجعه پی خواهیم برد.

متن زیر خلاصه ای از هفت سال پژوهش­ درباره دلایل قحطی بزرگ لارستان می­باشد که برای اولین بار منتشر می­شود.

در لارستان زراعت تمام دیم بود فقط در جویم و بنارویه که یکی از بخش­های لارستان می­باشد، کمی زراعت آبی داشت و هیچ وقت شعبه خرید و فروش گندم در لار دائر نبود زیرا اولاً زراعت چندانی نداشت. ثانیاً اگر زراعت دیم خوب می­شد و مازادی هم بود به واسطه گرانی کرایه از آنجا به شیراز یا نقاط دیگر حمل به جنس به صرفه نبود و هر وقت جنسی از نظر مصرف پادگان لار ضروری بود به منظور صرفه جوئی در کرایه حمل به طور آزاد خریداری و مصرف می­شد.

در سال­های ۱۶-۱۳۱۵ چون زراعت لار دیم بوده خراب شد از این حیث اهالی آن سامان دچار سختی و قحطی شدید شدند. به دلیل نبودن غله و علوفه تقریباً نیمی از دام­ها از بین رفت.

در ابتدا مردم برای تامین مایحتاج روزانه خود مجبور شدند وسائل و اثاثیه خانه خود را بفروشند و شکم­های گرسنه خود را سیر کنند؛ با ادامه یافتن قحطی خوراک اهالی هسته خرما و علوفه صحرائی گردید که پیامد آن ضعف، بیماری و در نتیجه مرگ می­شد.

برخی حاضر بودند برای نجات جان و باقی ماندن چند روز نفس به جایی که آب و وسائل زندگی فراهم بود به رعیتی بپردازند.

 

*)دلایل قحطی لارستان

۱- منطقه لارستان به دلیل صعب العبوری جاده­ها، حرکت به کندی و سختی صورت می­گرفت و حمل نقل کالا در آن شرایط سخت­تر می­شد.

۲- خشک سالی، خشک سالی پدیده­ای طبیعی و اقلیمی است، خصوصیات آن نیز بستگی به مدت، استمرار، شدت و وسعت منطقه دارد که می­تواند کوتاه با زیان کم یا طویل مدت، شدید و کشنده باشد.

در صورتی که خشک سالی طولانی شود و اقدام به موقع و مناسبی صورت نگیرد امکان بروز قحطی را فراهم می­کند. در طول ادوار گذشته لارستان بارها شاهد کمبود باران و پیامد آن خشک سالی بوده، به طوری که زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده و اثرات مخربی بر معیشت مردم گذاشته است.

از دهه نخستین ۱۳۰۰ ش لارستان شاهد کم بارشی و خشک سالی بود.

۳- ملخ خوارگی از دیگر دلایل کمبود و قحطی گردید. ملخ­های دریایی که موطن اصلی آنها اغلب شمال آفریقاست از روی دریا عبور کرده و به منطقه مورد نظر هجوم می­برد. ملخ دریایی همچون حیوانات علفخوار کل محصول را می­خورد و به اصطلاح کشاورزها « خاک تراش » می­کند، آفت سن گندم نیز موجب خشک شدن ساقه گندم و به این طریق مانع دانه بندی کامل دانه شده و از سوی دیگر، مغز دانه گندم را خورده و آن را پوک می­کنند، این آفت با تخم ریزی زیر برگ و دسته گندم جمعیت خود را زیاد می­کنند.

مسئله قحطی و ملخ خوارگی سال­های متعددی وجود داشت.

۴- فقدان امنیت با توجه به ضعف دولت مرکزی اکثر راه­ها و خطوط ارتباطی از امنیت کافی برخوردار نبودند و زیر سیطره راهزنان قرار داشتند. این وضعیت، حمل و نقل خوار و بار را دشوار، پر هزینه و در مواردی به کلی غیر ممکن می­ساخت. نا امنی یکی از عوامل عدم رونق تجارت در ایران بود. اشرار و راهزنان چون راه را ناامن و هر نوع سفری را پرمخاطره می­کردند، تاجران و مسافران ترجیح می­دادند کمتر سفر کنند. ناامنی حاصل از راهزنی­های پی در پی به تجارت آسیب می­رساند.

در این زمان لارستان در وضعیت اقتصادی حادی به سر می­برد. کمبود و گرانی و نداشتن قدرت خرید کالاهای ضروری از سوی مردم اوضاع را تشدید می­کرد، در چنین وضعیتی دزدی و قاچاق مال التجاره به وخامت اوضاع دامن زده و موجب نگرانی تجار و مردم می­شد.

کمبود مواد غذایی و گرانی غلات که نتیجه قحطی های پی در پی بود، خود موجب افزایش میزان سرقت و راهزنی در شهرها و جاده­های بین شهری شده بود. شماره­های متعدد نشریات منتشر شده ، گزارش­های متعددی از سرقت و قاچاق در فارس ثبت کرده­اند که مشتمل بر کالاهای ضروری و مایحتاج زندگی روزمره مردم می­شد.

از جمله کالاهایی که دستخوش دزدی قرار می­گرفت چای، گندم، جو، برنج و قند بود. با توجه به ضعف تشکیلات امنیتی، اغلب سارقان دستگیر نمی­شدند.

نویسنده: رسول احمدلو