لارستان و احیای سنت حسنه موقوفات علمی

میلاد لارستان: وقف در کشورهای غربی جایگاهی بس ویژه و مهم دارد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی یکی از دلایل رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای غربی را توجه ویژه آنها به وقف می دانند.

زیرا در وقف اختیار و انگیزه های شخصی برای هدر رفتن سرمایه وجود ندارد و مسئولان و متولیان امور وقف در این مراکز ضمن آنکه موظف به حفظ سرمایه اولیه هستند قانوناً وظیفه دارند جهت کسب درآمد از موقوفات برای تأمین هزینه‌هایی که موقوفات برای گردش کار آنها پدید آمده است تلاش مضاعف نمایند.

در ایالات متحده آمریکا هزاران موقوفه کوچک و بزرگ وجود دارد که بیش از  ۲۴۰۰موقوفه، جهت امور علمی و مراکز پژوهشی وقف گردیده‌اند که برخی از آنها با قدمتی بیش از یک قرن هنوز به فعالیت خود ادامه می دهند.دانشگاه پرینستون آمریکا یکی از ثروتمندترین دانشگاههای این کشور است که این جایگاه را درنتیجه حجم گسترده موقوفات خود و درآمد حاصل از آنها به دست آورده است.

علاوه بر ایالات متحده آمریکا، در دیگر کشورها و مجامع غربی (جوامع اروپایی) نیز وقف و اهداف خیریه سهم بزرگی در حل مشکلات اجتماعی واقتصادی و سیاسی و فرهنگی مردم دارد.

در مالزی که کشوری در حال توسعه بوده،  بنیاد خانواده آقای لیم گوتانگ، مؤسس بزرگ‌ترین مرکز تفریحی جنوب غربی آسیا در ارتفاعات گنتینگ هایلند مالزی است که بخش بسیار بزرگی از دارایی‌های خود را وقف امور دانشگاهی در قالب بورس دانشجویان نیازمند و امور درمانی کرده است.

بدون شك يكي از عوامل مهم شكوفايي فرهنگ و تمدن اسلامي در قرن های گذشته،تجلي روحيه انفاق، ايثار، فداكاري و نيكوكاري در قالب سنت وقف بوده است.

حمايت از دانشمندان و جويندگان علم، به وجود آمدن مراكز بزرگ علمي از دارالعلم ها و دارالخزانه و بيت الحكمه ها و دانشگاه ها، در پوشش نهادهاي بزرگ وقف اسباب اين مهم را فراهم كرد.

وقف، پشتوانة پايان ناپذيري بود كه مي توانست در هر شرايطي اين مراكز را پا برجا نگاه دارد تا كار تعليم و تربيت بر زمين نماند.اكثر مورخين و محققين به نقش موقوفات اسلام در توسعه علم و دانش اشاره نموده‌اند.

به عنوان نمونه نظر دانشمند مورخ، ابن خلدون در اين باره چنين است: ” نمي دانم خداوند چه عنايتي به مشرق مبذول فرموده است، ولي گمان مي‌كنم رواج بازار دانش و پيوستگي سند تعليم در دانشها و ديگر صنايع ضروري در آن سرزمين به سبب فراواني عمران و ترقي حضارت (تمدن و شهرنشيني) و كمك كردن به طالبان دانش از راه وظايف و مقرري هائي است كه از اوقاف براي آنان معين مي شود، و در نتيجه‌ی توسعه يافتن اوقاف موجبات رفاه طالبان علم فراهم مي آيد”.

در لارستان نیز با تاسیس بنیاد هاشمی زاده گام های اولیه در این راستا برداشته شده است. اما تا رسیدن به نقطه مطلوب و توسعه این گونه بنیادها راهی طولانی در پیش است.

 

سید روح اله قرشی
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور