راه انتقاد از سبک برخی هیئات، بیان آن در هر کوی و برزن نیست؛ آقایان کریمی،رسولی، میرداماد، طاهری، مطیعی و.. شکل معقول مداحی کشوری دارند

به گزارش میلاد لارستان، ایام محرم و صفر، در کنار حُزن و اندوه غم شهادت حضرت سیدالشهدا(ع)، حال و هوای معنوی و نورانیت دارد. نقش مداحان در ترویج روحیه حسینی بسیار حائز اهمیت است. سبک و سیاق مداحان می‌تواند منجر به جذب حداکثری و ترویج فرهنگ دینی شود.

در کشور ایران و دنیای اسلام، عده زیادی مفتخر به مداحی در دستگاه ائمه معصومین(س) هستند و توانسته‌اند در حد ظرفیت و بضاعت خود، برای جهان اسلام تأثیرگذار باشند.

در لارستان و همزمان با اوج‌گیری مجالس عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، مداحان زیادی با نوای دلنشین خود، شور و شعور حسینی را در جامعه ایجاد می‌کنند.

حاج ابراهیم روشن‌ضمیر از جمله مداحان سرشناس و البته پیرغلام‌حسینی است که سالیان متمادی توانسته در جرگه عزاداران ایفای نقش کند. خبرنگار میلاد لارستان برای آشنایی بیشتر با این پیشکسوت حسینی گفت‌وگویی را ترتیب داده است که در زیر می‌خوانیم:

 لطفاَ خود را معرفی کنید:

ابراهیم روشن‌ضمیر، بازنشسته فرهنگی

چگونه شد که افتخار مداح شدن را پیدا کردید؟

یکساله بودم که پدرم را از دست دادم و لایق زیارت و دست‌بوسی پدرم نبودم و مادر مهربانم که از همان دوران هم وظیفه پدری و مادری را برای من انجام می‌داد، مرا با خود به مجالس قرآنی، جشن و عزای اهل بیت(ع) به ویژه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)  و در طول ۲ ماه محرم و صفر افتخار شرکت در مجالس حسینی را داشتم و همین موضوع عشق عجیبی از تلاوت قرآن و روضه‌خوانی ایجاد کرد.

زمزمه کردن از همان اوان کودکی موجب ورودم به عرصه مداحی و نوکری قرآن شد.

 از اساتید خود برای ما بگوئید:

بنده استادی نداشتم و همانگونه که اشاره شد، با شرکت در مجالس اهل بیت(ع) و شنیدن مداحی و نوحه‌های سنتی، با خود زمزمه می‌کردم و در بحث تلاوت قرآن کریم نیز فقط با گوش‌دادن آیات از رادیو، موارد را گوش می‌کردم و از نحوه تلاوت آنان تقلید انجام می‌شد و به همان روش قرآن می‌کردم.

 در مداحی الگوی شما چه کسی است؟

در زمینه مناجات حاج منصور ارضی، روضه‌خوانی حجت‌الاسلام میرزامحمدی، اشعار امام زمان(عج) آقای میرداماد، در اشعار معرفتی آقای حدادیان، در اشعار حماسی آقای میثم مطیعی و در قرائت قرآن و زیباخوانی  و رعایت تجوید الگوی بنده امام خامنه‌ای هستند.

 دو فرزند شما نیز از مداحان سرشناس و خوب لارستان هستند. چه شد که فرزندان راه پدر را ادامه دادند؟

حاج محمد و کربلایی علی باید عرض کنم که بنا بر روایتی، انسان‌ها معادن طلاو نقره هستند و قطعاَ معادن وجود انسان‌ها طلایی است پس وظیفه اولیاست که معادن فرزندان را شناسایی، کشف و شکوفا کنند و اگر به عنوان پدر نتوانستم قدم قابل توجهی برای فرزندانم بردارم، اما حداقل این استعداد را در وجود آنها دیدم که می‌توانند مداح و قاری خوبی شوند که بنابراین با همراهی همسرم زمینه رشد فرزندان را فراهم کردیم که بتوانند با عنایات اهل بیت(ع) در حد ظرفیت خود برای ائمه معصومین(ع) نوکری کنند.

چون اهل بیت(ع) چراغ هدایت هستند، یکی از حقوق فرزند بر پدر و مادر تربیت صحیح است و من و همسرم راه صحیح را در مکتب اهل بیت(ع) دیدیم و تلاش کردیم در مسیر حق قدم بردارند.

 به نظر شما دردناک‌ترین بخش واقعه کربلا کدام بخش است؟

پاسخ به این سوال، مستلزم فهم عمیق مصیبت است که از فهم امثال من خارج است. هر گوشه‌ای از وقایع کربلا را که مشاهده کنیم، جانسوز است در زیارت عاشورا آمده که مصیبت حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) اعظم مصائب است(مصیبت ما اعظمها و اعظم رزیتها فی‌السلام و فی جمیع سماوات و الارض)

زمانی که از امام سجاد(ع) پرسیدند که بیشتر از همه کجا بر شما سخت گذشت؟! سه بار فرمودند: الشام، الشام، الشام!

اگر بتوانیم وقایع کربلا را باز کنیم، کسی نمی‌تواند تحمل کند، قضیه شام را هم بتوان موشکافی کرد، کسی نمی‌تواند تحمل کند.

از دیدگاه شما چرا واقعه کربلا رقم خورد؟

علت بروز واقعه کربلا، دلائل متعددی دارد که از جمله بُعد معرفتی است به عبارتی عدم معرفت و شناخت مردم جامعه آن روز نسبت به امام باعث ایجاد واقعه کربلا شد و مردم به تشخیص حق و باطل نرسیده بودند.

دلیل بعد، دلیل اخلاقی است. مردم آن زمان دچار چه مشکلی شده بودند که صدای امام را نمی‌شنیدند یا بر روی آنان اثرگذار نبود. باید بررسی شود که چه اتفاقی افتاده که نامه می‌نویسند اما در عهد و پیمان ثبات قدم ندارند و سفیر امام حسین(ع) را تنها می‌گذارند. بنا به آیه قرآن اگر در کارها ثبات داشته باشید و استقامت ورزید، مدام ملائک نازل می‌شوند. مردم آن زمان چه کرده بودند که در کارها استقامت نداشتند؟!

یزید به عنوان خلیفه ظاهری آن دوران، با خلیفه واقعی جهان اسلامی یعنی نبی مکرم اسلام(ص) و حضرت امیر(ع) در دو مسیر جدا هستند و یزید نمی‌تواند تصویر واقعی خلیفه الله را در آئینه وجود خود که سراسر زنگار و گناه گرفته است منعکس کند و به مردم نشان دهد و مردم آن زمان هم به این موضوع توجه نکردند پس حرف را نفهمیدند و کربلا رقم خورد.

امام حسین(ع) فرمود: شکم‌های شما از حرام پر شده که حرف حق را نمی‌شنوید.

دلیل بعدی وقوع حادثه کربلا، تاریخی است که رسانه معاویه‌ای و یزیدی به گونه‌ای کار کرده‌اند که امام علی(ع) را خانه‌نشین کردند یا امام حسن(ع) مهجور شدند. پس از ۴۰ سال از رحلت حضرت رسول(ص)، حضرت سیدالشهدا(ع) ملاحظه کردند که مردم به سمت انحراف می‌روند.

چه کنیم که به سرنوشت یزیدیان دچار نشویم؟!

توکل به خدای متعال، کم کردن فاصله تا خدای متعال و قرآن کریم، توسل به اهل بیت(ع)، تفکر در معارف اهل بیت(ع)، تفکر در تاریخ،  تفکر در شناخت حق، بصیرت‌افزایی و غیره است.

یزیدیان هم اهل تهجد و تلاوت قرآن و برپایی نماز بودند اما اهل تفکر و عمق‌نگری و بصیرت نبودند لذا نماز و قرآن نجات‌بخش آنها نیست که در ادامه آن اهل جوانمردی و محبت نبودند و نمونه بارز آن داعشی‌ها هستند.

انسان هر عصر باید آنقدر درباره حوادث به ویژه تاریخ و معارف اهل بیت(ع) و در خود تفکر کند و مدام خود را محاسبه کند تا توانایی تشخیص جبهه حق از باطل را بدهد و به سرنوشت یزیدیان دچار نشود.

در هر عصری اگر انسان نتواند ظلم را از ظالم نشناسد و راه ولایت را نفهمد و پشت ولایت نباشد در دنیا و آخرت دچار خسران می‌شود اما وقتی راه ولایت را شناخت پیرو و مطیع باشد. پس در این دوران می‌بایست فرامین ولی امر مسلمین را ببیند، بشنود و اطاعت کند تا دچار انحراف نشود.

از میان اشعاری که برای اهل بیت(ع) خوانده‌اید، کدام بیت بیشتر بر دل شما جا گرفته است؟

اشعار محتشم کاشانی دل را می‌سوزاند، اشعار عمان سامانی، چهارده بند علیرضا قزوه

 جوانان زیادی دوست دارند که وارد عرصه مداحی شوند. متأسفانه در لارستان زمینه آموزش مداحی فراهم نیست. به نظر شما مشکل کار از کجاست؟

این نوید را به مردم و جوانان علاقمند به مداحی می‌دهم که کلاس آموزش مداحی از ۳۱ مردادماه ویژه برادران ۹ تا ۱۸ سال در مسجد امام رضا(ع) واقع در شهرک صابرین از طرف بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) تشکیل خواهد شد که متقاضیان می‌توانند با شماره تلفن ۰۹۱۷۹۸۱۶۸۳۰  و ۰۹۱۷۷۸۲۶۲۹۲ تماس بگیرند.

چون ارزش ذکر اهل بیت(ع) چون مشخص نیست، برای آن چندان وقتی گذاشته نمی‌شود. قدر مقام نوکری اهل‌بیت(ع) را نمی‌دانیم. این کار علمای ماست که جایگاه ذکر اهل بیت(ع) را برای مردم تشریح کنند و مردم برای مداح شدن، سر از پا نشناسند. با این وجود، مردم ارادت خاصی به اهل بیت دارند و در عین وجود تورم اقتصادی در جامعه، از جان خود برای ائمه و به ویژه امام حسین(ع) مایه می‌گذارند.

از طرفی نهادهای رسمی مرتبط در لارستان نیز آن تلاش در خور شأن و جایگاه مداحان اهل‌بیت(ع) را که باید انجام دهند، نمی‌کنند. قصد زیر سوال بردن فرد یا نهادی نیست و با وجودی که همه تلاش می‌کنند، برای پرورش مداح و روضه‌خوان آن تلاشی که منجر به پرورش مداح به طور گسترده و ملموس شود، دیده نمی‌شود.

 برای تنظیم نوحه از چه منابعی استفاده می‌کنید؟

برای تنظیم نوحه از منابعی نظیر اشعار نخل میثم که بسیار معرفتی است یا مقاتل معتبر همچون لهوف، نفس‌المهموم، ابومخنف موسوی جزائری، مقتل شیخ شوشتری و غیره استفاده می‌کنم.

توصیه شما به عنوان پیرغلام حسینی به مداحان جوان چیست؟

به عنوان یک پیشکسوت، در زمینه هنر مداحی به جوانان سفارش می کنم که سعی کنند جامع باشند یعنی توان ارائه اشعار جشنی و شاد را داشته باشند، توانایی روضه‌خوانی پیدا کنند، نوحه‌خوان و دعاخوان باشند، بتوانند قرآن را با صوت تلاوت کنند و متناسب با نیاز ایفای نقش کنند.

در زمینه اخلاق مداحی نیز چون هر مداح منصوب به اهل بیت(ع) هستند، باید مواظب اخلاق و رفتار خود باشند. در گام نخست با اخلاق و تواضع و فروتنی مردم را جذب مکتب اهل بیت(ع) کند و سپس با صدای زیبا این کار را صورت دهد.

مداح باید با صداقت و راست‌کرداری و امانت‌داری الگوی دیگران باشد. مداحان به دارا بودن صوت زیبا اکتفا نکنند بلکه با ارتباط با مناجات و ادعیه و روضه‌های اهل‌بیت(ع)، خود مداح اهل دل و سوز و اشک باشد تا سوز مداحی در دیگران تأثیرگذار شود.

ارتباط شما با سبک‌های جدید مداحی چگونه است؟

این سوال شبیه به آن است که از من بپرسند ارتباط شما با مدرنیته چگونه است؟! مدرنیته جنبه‌های خوب و همچنین منفی دارد. مدرنیته در هر عرصه‌ای اعم از اجتماع، سبک‌زندگی، اخلاق، دین و غیره دارای معانی متفاوتی است. سبک‌های جدید مداحی معقولی وجود دارد که مداحان بزرگ کشوری نظیر حاج محمود کریمی، حاج مهدی رسولی، میرداماد، طاهری، مطیعی و غیره به شکلی بسیار معقول و وزین مداحی را ارائه می‌کنند اما در جایی دیگر می‌بینیم که مداح سبک خود را به شکل معقول ارائه نمی‌کند و دارای ضعف است.

در دوره‌ای که همه چیز جدید و جذاب شده است، نمی‌توان به جوان امروزی که به دنبال نواندیشی است گفته شود که فقط به سبک قدیم حرکت کنید و به سبک‌های جدید معترض باشید ضمن آنکه بنده بسیار به سبک قدیم ارادت دارم و خود آن را دنبال و اجرا می‌کنم، اطمینان دارم که بسیاری از جوان‌ها که از سبک سنتی بهره می‌برند، از سبک جدید و معقول که وهن اهل بیت(ع) نباشد، استفاده می کند.

وظیفه مداحان است که با تلفیق یا استفاده سبک‌های قدیم و جدید، آن را به طوری اجرا کنند که وهن دین و شیعه نباشد و روح تشنه جوان امروزی را اشباع کند. همانگونه که سبک شعرگویی‌ها نیز مدرن شده است و باید اینگونه باشد، در گرایش به سبک‌های جدید دچار افراط و تفریط شد و باید از سبک‌هایی بهره گرفت که جاذب و معقول باشد.

مداحی باید یک رشته دانشگاهی باشد که تدریس شود و بنا به فرموده رهبر معظم انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌بایست روی سبک های عزاداری کار شود.

* توضیحات تکمیلی:

به مسئول و غیرمسئول سفارش می‌کنم که اگر از سبک برخی از هیأت‌ها احساس خوشایندی ندارید، راه آن انتقاد در هر کوی و برزن که موجب تخریب و تضعیف دین می‌شود، نیست. در آن اوایل که هیأت‌ها شکل گرفته بود و گاهی حرکاتی در هیأت‌ها صورت می‌گرفت که امکان داشت موجب وهن شیعه شود، ساعت‌ها، هفته‌ها و ماه‌ها بین جوانان وقت گذاشته شد و با استدلال و منطق و دلائل دین پسند و عقل‌پسند و با مهرورزی و با رعایت حس استقلال جوانان و کرامت انان تلاش شد تا نقصی که وجود دارد، رفع شود که خوشبختانه همکاری کردند و رفع هم شد.

جوان عزیز است، همراه، همدل و با منطق است و منتقدین می‌بایست همین روش یا به شکل دیگری اجرا کنند. جوانان سرمایه‌های کشور هستند و بایستی با شایستگی حفظ شوند. هر جا به جوانان میدان داده شد، جامعه روی موفقیت را دیده است.

از مسئولان تقاضا می کنم که پس از اجرای برنامه توسط قاری قرآن و مداح به احترام اهل‌بیت(ع) و قرآن کریم در برابر فرد اجرا کننده از جای خود برخیزند، این کار احترام به یک فرد نیست بلکه احترام به یک ایده و یک تفکر و دین و قرآن و اهل بیت(ع) است.

ف ۱۱۰