اهميت مساجد از منظر قرآن و ائمه (س) و رسالت حوزه علميه و روحانيت در قبال آن

بدون شك خلقت جهان هستي و انسان بيهوده و بي هدف نيست ، در قرآن كريم نيز هدف از خلقت انسان رشد و تكامل معنوى او دانسته و راه رسيدن به اين تكامل را در بندگى خداوند متعال معرفى كرده مى‌فرمايد:

من جن و انس را نيافريدم جز اين كه مرا عبادت كنند و از اين راه تكامل يابند و به من نزديك شوند.

از طرفى ديگر خداوند متعال در قرآن کريم «مسجد» را كانون و پايگاهى براى عبادت ذكر كرده مى‌ فرمايد:

فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ

«صاحب مسجد خداست و خداوند در مسجد ميزبان بندگان مؤمنى است كه براى عبادت او به مسجد مى‌آيند. »

مسجد پايگاهى براى عبادت و ياد خداوند متعال است و هر چند که تمامى آسمان ‌ها و زمين از آن خداست ، ليكن به خاطر توجه و اهميتى که خداوند به خانه کعبه دارد و با توجه به شرافتش، از آن به (بيت اللّه) تعبير کرده است.

از طرفى طبق آموزه‌ هاى ديني ما هر مسجدى خانه خداست.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايند: عَلَيكُم بِاِيتَانِ المَساجِدِ فَاِنَّها بيُوتُ اللّهِ فِى الاَرضِ

بر شما باد رفتن به مساجد زيرا مساجد خانه‌هاى خدا روي زمين اند.

 بنابراين هر كسي و هر گروهى كه به نوعى مانع از آن شود كه عبادت خداوند در مسجد انجام گيرد و يا هر عملى كه نتيجة آن تخريب مساجد و «از رونق افتادن آن باشد» مورد تقبيح است چرا كه جلوگيرى از رونق مراكز توحيد نتيجه‌اى جز سوق دادن مردم به بى ‌دينى نخواهد داشت. در اهميت «مسجد» همين مقدار بس كه دو مسجد بزرگ و با اهميت در اسلام سكوى معراج پيامبر اكرم (ص) قرار مى‌گيرند.

خداوند مي‌فرمايد:

سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا

«پاك و منزه است خدايى كه بنده‌اش را در يك شب از «مسجد الحرام» به «مسجد الاقصى» كه گردا گردش را پر از بركت ساخته‌ايم برد تا برخى آيات خود را به او نشان دهيم.»

اين آيه نشان از عظمت و شرافت «مسجد» به خصوص مسجد الحرام است كه بايد خادمان آن از وارسته‌ ترين افراد زمان خود انتخاب شوند كما اين كه در گذشته نيز خدمت ‌گزارى در مسجدالحرام يكى از افتخارات مهم عرب جاهليت بوده است.

بنابراين «مسجد» جهت قبله براي عبادت همة مسلمانان عالَم مى‌ گردد و لذا در يك زمان «مسجد الاقصى» و در زمانى ديگر «مسجد الحرام» به عنوان قبله گاه مسلمانان معرفي مي شود.

از مساجد در آيات و روايات به عنوان كانون توحيد، پايگاه هر گونه حركت سازنده، محيطى براى پاك ‌سازى عقايد انحرافى، پايگاهى براى دفاع از ميراث‌ هاى اسلامى و… معرفى شده است.در ذيل به برخى از ويژگى‌هاى مسجد از ديدگاه آيات نيز اشاره مى‌كنيم:

۱-مساجد پايگاه ذكر انوار الهى است كه به فرمان خداوند برپا شده و انسان ها در آنجا فارغ از زندگي مادي مشغول تسبيح ، تقديس و عبادت پروردگارشان هستند.

۲-مساجد پايگاه نمايش روزانة امت اسلامي‌ هستند و هر روز ميليون‌ها انسان رو به قبله و به طرف خانة خدا مى‌ايستند و ضمن آن كه نمايش بزرگي از امت اسلامى را نشان مى‌دهند بيانگر اين مطلب نيز مي باشند كه هدف مسلمانان در فعاليت‌ هاى مساجد عبادت خداوند است.

۳-مساجد پايگاه هاي توحيد هستند و بطور ذاتي  تقدس ندارند و تنها در صورتى قداست پيدا مي کنند که در خدمت اهداف دين و محل ذكر و عبادت خداوند توسط بندگان مؤمن او باشند.

علاوه بر اين آيات ، سيرة عملى پيامبر گرامى اسلام و امامان معصوم عليهم السلام نيز برخى از ويژگى‌ هاى مسجد را معرفى كرده است:

الف -مسجد پايگاه آموزش و فراگيرى علوم اسلامى است.

ب – از لحاظ اجتماعى و سياسى مسجد كانون رايزنى و مشورت، تعاون اجتماعى، پاسدارى از عدالت و حكومت اسلامى و… است.

ج – از نظر نظامي مسجد از يك سو مهد پرورش نيروهاى مدافع اسلام و ميهن اسلامي است كه سربازان اسلام در آنجا آموزش‌ هاى عقيدتى را سپرى مى‌كنند و از سوى ديگر هنگام بروز جنگ و پيدايش ناامنى در جامعه مسجد بسان پايگاه و سنگرى استوار براى رزمندگان اسلام و مردم است، به طوري که در جنگ هشت ساله تحميلي، اين مساجد بودند که به عنوان پايگاه آموزش نظامي و عقيدتي ايفاي نقش کردند.

انقلاب اسلامي ايران به واسطه مساجد بود که نيرو سازي و به پيروزي رسيد، همچنين در مدت هشت سال دفاع مقدس نيز اين مساجد بودند که به عنوان پايگاه کمک هاي مردمي و سکان دار و کانون اعزام رزمندگان به جبهه هاي حق عليه باطل بودند و پيروزي را براي کشور و مردم رقم زدند…

بنابراين مساجد يکي از مهمترين پايگاه هاي مذهبي و مردمي در جامعه اسلامي ما هستند که مي ‌توانند کارکرد هاي بسياري در زمينه رسيدگي به معضلات و مشکلات مردم داشته باشند و در مواقع لزوم و بروز حوادث ناشي از سيل ، زلزله ، جنگ و ساير حوادث و بلاهاي طبيعي و يا خود ساخته به کمک آسيب ديدگان ناشي از آنها بشتابند و در تسکين درد و آلام مردم تاثير گذار باشند.

ضمناً در خصوص ساير مسائل اجتماعي ، فرهنگي و مذهبي جامعه نيز مساجد مي توانند به عنوان پايگاه مردمي در جهت رفع معضلات و مشکلات مردم و جامعه اثرگذار و کار ساز باشند.

در زمان پيامبر اکرم (ص) درب مسجد نه تنها در وقت نماز بلکه يکسره باز بود و به مشکلات مردم جامعه رسيدگي و آنها را حل و فصل مي نمودند که در اين خصوص کشور ما نيز بايستي مطالعات و بررسي‌ هايي صورت دهد.

لذا با توجه به مسائل روز دنيا و معضلات جوامع کنوني تربيت امام جماعت براي مساجد کار بسيار مهمي است که به عهده حوزه هاي علميه مي باشد و اينکه يک طلبه در اداره‌اي مدير شود خارج از حيطه رسالت طلبگي است ، حتي قضاوت هم کار اصلي او نيست  بلکه رسالت اصلي طلبه امامت جماعت مسجد و انجام کارهاي فرهنگي، مذهبي و اجتماعي در جهت هدايت مردم بالاخص تربيت نسل جوان جامعه مي باشد.

مرحوم آيت‌ا… مهدوي کني مي‌گفتند اين مسجد بود که براي ما نيرو تربيت کرد نه دانشگاه و اي کاش درس ‌هاي حوزه ‌هاي علميه هم به سمتي پيش برود که روش امامت و مسجد داري را به طلاب بياموزد… .

ولي متاُسفانه بر خلاف انتظار اکنون مساجد از طرف مسئولين امر خصوصاً حوزه هاي علميه و ستاد اقامه نماز مورد بي توجهي قرار گرفته و به همين دليل اکثر مساجد يا از پويايي و فعاليت افتاده اند و يا از پويايي کمتري بر خوردارند چرا که حوزه هاي علميه از رسالت خود که همان حضور پر رنگ روحاني و مُبَلّغ ديني در مساجد جهت امامت جماعت و انجام امور مذهبي، فرهنگي و اجتماعي مردم است دور مانده و يا قصور و کوتاهي کرده اند به طوري که اکثر مساجد سطح شهر لار نيز خالي از امام جماعت روحاني مي باشند و افرادهاي عادي و بدون کسوت روحانيت به عنوان امام جماعت (پيشنماز) در مساجد به نماز مي ايستند و اين در حالي است که طبق شريعت اسلام تنها زماني مي توان از افرادهاي عادي براي امام جماعت مساجد استفاده نمود که هيج روحاني وجود نداشته باشد ،آن هم با شرايط خاص و مجوز حاکم شهر مي تواند.

بنابراين بايستي در خصوص اين فريضه واجب ديني و مذهبي «مسئولين امر بالاخص امام جمعه ، حوزه علميه و ستاد اقامه نماز شهرستان» با احساس مسئوليت بيشتري نسبت به رفع اين نقيصه مهم جامعه اسلامي و انجام رسالت خطير خود عمل کنند و مساجد بدون روحاني و مُبَلّغ و به تبع آن خالي از نمازگزار را برحسب وظيفه شرعي و ديني خود پر نمايند و به آنها رونق بخشند تا از بسياري معضلات و مشکلات اجتماعي، فرهنگي و مذهبي جامعه جلوگيري شود…!!!

حبيب سميعي

 

ن۲۲۰