آلترناتیوی برای پیاده راه در شهر لار+تصاویر

 چندی پیش در سفری که به شیراز داشتم، تصاویری از «پیاده راه سلامت» این شهر تهیه نمودم که با توجه به تشابهات اقلیم و فضا، نکاتی را عرض می نمایم.

اولا تعریف اقلیم گرم و خشک مشخص است و بخش پهناوری از کشور ایران، از دامنه های شرقی زاگرس تا انتهای کویرهای مرکزی و مرزهای شرقی، همگی در این پهنه جای دارند. تشابهات واضح در تغییرات دمائی میان شب و روز و همچنین، دمای بالا در تابستانها و از سوئی، شرایط بارش و… ، بر تشابه شیوه زندگی و نوع معماری این پهنه تاثیرگذار بوده است. اینکه دمای هوای این مناطق و میزان بارش در آنها اندکی متفاوت است، بر جایگاه آنها در پهنه بندی اقلیمی تاثیری ندارد.

خیابان ۴۰۰ ساله چهارباغ اصفهان- پیاده راهی در اقلیم گرم و خشک

خصوصیت مهم مناطق گرم و خشک، برعکس مناطق گرم و مرطوب (مثل کیش و بندرعباس و دبی و…) تفاوت محسوس در دمای شب و روز است. یعنی شهرهایی مثل یزد و اصفهان و شیراز و لار و… روزهای گرم دارند و شبهای خنک. در حالی که مناطق گرم و مرطوب فاقد این شرایط هستند. لذا وقتی در دبی و دوحه و… می شود محور پیاده و دوچرخه داشت، در لار شرایط محیطی فراهم تر است.

ثانیا؛ بی بهره بودن دلیل بر عدم نیاز نیست. اینکه امروز، عده ای در شرایط خطرناک و با روشنائی کم، در کنار محورهای سواره شهر لار پیاده روی و دوچرخه سواری می کنند و در ظاهر تعدادشان کم است، به معنای عدم تمایل به ورزش کردن در میان مردم نیست. کما اینکه پس از تامین امکانات و احداث چند پیاده راه در شیراز، تقاضا برای ورزش کردن به شدت افزایش پیدا کرده است. تخلیه انرژی و کاهش فشارهای عصبی و تحرک و…، ضامن سلامت جسمی و روحی شهروندان است.

ثالثا لارستان در بسیاری امور پیشگام بوده است و سرانه فضاهای ورزشی آن نیز بسیار بالاست. وقتی خیرینی هستند که ورزشگاههای بزرگ و پر هزینه ای برای سلامت شهروندان می سازند، اگر طرح و برنامه ای برای پیاده راههای سلامت وجود داشته باشد، حتما حاضر به همکاری خواهند بود.

سالن فرهنگی ورزشی منیری لارستان

 

رابعا در تصاویر زیر می توانید مشاهده کنید که هزینه این پیاده راه برای شهرداری شیراز، بجز تملک (که برای مترو انجام شده) در حد یک گذر آسفالته کم عرض است. می توان بخش اندکی از هزینه های «نهضت آسفالت» و تقویت زندگی ماشینی را به پیاده راه اختصاص داد.

 

 

 

و اما در خصوص این پیاده راه و مسیرهای پیشنهادی در لار:
این پیاده راه سه کیلومتری در شیراز، از محل حریم تملک شده مترو، و در مجاورت رودخانه خشک و باغات قصرالدشت احداث شده است.

عرض این گذر کم است و در جاهائی که زمین اجازه داده است، پارکها و توقفگاههای کوچکی نیز ایجاد شده. همچنین پارکینگ مناسبی نیز در ابتدای ورودی پیاده راه تعبیه شده است تا قابل استفاده برای عده بیشتری باشد.

از طرفی، بندهایی بر روی رودخانه خشک و در مجاورت پیاده راه احداث شده است و از محل بارشهای سیل آسا، بخشی از آب، ذخیره شده و تا مدتی باقی می ماند که علاوه بر کاهش شدت سیلاب، محل مناسبی برای توقف پرندگان مهاجر شده است.

 

جالب اینجاست که در شهر لار، محل مشابهی وجود دارد. حاشیه رودخانه خشک شهرقدیم لار (رود بروند) دارای دو ضلع شمالی و جنوبی است. حاشیه جنوبی به محور سواره تخصیص یافته و محور شمالی بعلت عرض کم و وجود عناصری مانند باغ و حمام تاریخی نشاط، قابل تعریض نبوده است و امکان تخصیص به محور پیاده دارد.

پهنه حاشیه رودخانه بروند در طرح جامع شهر لار / به بخش غربی توجه کنید (این پهنه مربوط به سال ۱۳۹۰ است و از تغییرات فعلی نقشه ای در دسترس نیست)

 

اما فضای مناسبتر، مسیر همین رودخانه، از تقاطع خیابان ساحلی به سمت غرب (خروجی جهرم) است که به کناره نخلستانها می رسد و در نهایت به کمربندی غربی می انجامد و مسیری نسبتا طولانی است. در محل بازار روز قدیم، شهرداری در حال احداث توقفگاهی برای مسافران است که در زمانهای دیگر می تواند به پارکینگ پیاده راه اختصاص یابد. سوی دیگر و در حاشیه ۱۲۲٫۵ متری کمربندی غربی نیز می توان با هزینه کم، پارکینگی احداث کرد.

قابلیت ساماندهی لبه های رود در خروجی شهر، و تامین زمین از حواشی اصلاح شده آن نیز می تواند به پارکها و فضاهای نشستن و توقف اختصاص یابد و حتی احداث برخی کاربریها مانند رستوران و کافی شاپ در آنها می تواند هزینه های پروژه را تامین کند و از طرفی، قابلیت ایجاد باغ-رستوران برای نخلستانهای همجوار، تضمینی برای حفظ آنها و جلوگیری از نابودی شان است.

نکته دیگر آنکه امکان احداث بندهایی بر روی رود وجود دارد که در صورت کاشت درخت کنار در داخل آن، شدت تبخیر و شستگی خاک نیز کاهش می یابد و علاوه بر کاهش خطرات سیلاب، محلی برای ایجاد خنکا و حضور پرندگان در ایامی هر چند کوتاه از سال خواهد بود. این مسیر دارای

دو بخش شمالی و جنوبی است که می تواند یک لوپ پیاده و دوچرخه ایجاد کند. همچنین محلی خواهد بود که قابلیت استفاده برای اتفاقات فرهنگی و اجتماعی و هنری و تعاملات اجتماعی را خواهد داشت.

جهت اطلاع، لبه این رود در طرح جامع شهر لار، «پهنه سبز، تفریحی و اوقات فراغت» در نظر گرفته شده که امتداد غربی آن نیز می تواند به این کاربری اختصاص یابد. این محور می تواند با اتصال به امامزاده و محور تجاری و تاریخی شهرقدیم لار و همچنین، فضای سبز پیش بینی شده در حاشیه تپه اژدها پیکر، یک مجموعه بهم پیوسته و قوی برای شهرقدیم ایجاد نماید.

محورهای دیگری برای شهر لار قابل تعبیه است که بزودی آنها را نیز معرفی خواهیم کرد.

 

یادداشت:‌حامد مقدم – عضو هیات علمی شهرسازی دانشگاه آزاد رباط کریم و عضو مجمع فرهیختگان لارستان