تحلیل کوتاه: ضرورت کاهش سریع تعهدات کلیدی در برجام

سازمان انرژی اتمی وعده داده بود با سرعت فعلی تا روز ۶ تیر از سقف ۳۰۰ کیلویی گاز هگزارفلوراید کم غنی شده در نطنز عبور خواهد کرد. گزارش ها نشان می دهد تا امروز، که یک روز هم از زمان معین شده گذشته، چنین اتفاقی رخ نداده و این معنایی جز این ندارد که دولت از سرعت غنی سازی در نطنز کاسته است. البته مهلت تعیین شده ۶۰ روزه ایران روز ۱۸ تیر به پایان خواهد رسید اما اینکه تا روز ۶ تیر وعده داده شده محقق نشده می تواند برای طرف غربی –که برای نگه داشتن ایران در برجام سخت به تکاپو افتاده- واجد پیامی بسیار گمراه کننده باشد.

دولت باید توجه کند که اگر امروز حتی سعودی و امارات هم از ضرورت کم کردن تنش ها و آغاز دیپلماسی با ایران حرف می زنند یا اروپا علی الظاهر به تلاش های خود برای نهایی کردن اینستکس افزوده، همه به این دلیل است که ایران یک دورنمای معتبر از کاهش تعهدات برجامی پیش روی آنها گذاشته است. اکنون هم تنها در یک صورت می توان امید اندکی داشت که محاسبات غربی ها عوض شود: ایران تعهدات برجامی خود را کاهش بدهد و بعد برای بازگشت به شرایط پیشین شرط بگذارد.

این تنها معادله ای است که تجربه نشان می دهد ارزش امتحان کردن دارد. اروپا آشکارا دامی پهن کرده که اگر ایران تعهدات خود را حتی به میزان اندکی کاهش بدهد برجام به کلی از دست خواهد رفت. برای ایران اگر تحریم در این حد بماند واقعا از دست رفتن برجام چرا باید مهم باشد؟ ایجاد طمع درباره اینستکس خود فریبی نگران کننده ای خواهد بود. مدل فعلی اینستکس کاملا بی ارزش است و ایجاد یک مدل کارآمد از آن هم تنها وقتی میسر خواهد بود که ایران تعهدات هسته ای خود را در بخش های کلیدی کاهش بدهد و اروپا با هدف احیای این تعهدات، انگیزه ای برای ایستادن واقعی در مقابل تحریم های امریکا پیدا کند؛ که تازه آن محل تردید است. کاستن از سرعت کاهش تعهدات، فرصت دادن به دیپلماسی نیست بلکه ذبح آن درست در زمانی است که ممکن است نتیجه ای بدهد.

نویسنده:مهدی محمدی