حکایتِ بارش‌های چهل پسین در لارستان

یک محقق لارستانی می‌گوید: چهل پسین پدیده‌ای بارشی در تابستان است که این پدیده در لارستان(لار و توابع) نقش‌های جالب توجهی از اعتدال هوا تا سیراب کردن گونه‌های حیات وحش و حتی حفظ تمدن و فرهنگ لارستان را بر عهده دارد.

به گزارش میلاد لارستان، صمد کامجو که آثار بسیاری در زمینه تدوین دانشنامه و کتاب های فرهنگ، تاریخ و زبانلارستان کهن دارد در گفتگو با خبرنگار فارس حکایتی جالب و شنیدنی از باران های موسوم به «چهل پسین» در لارستان را روایت می کند.

دبیر بازنشسته آموزش و پرورش، در مورد شروع پدیده چهل پسین می گوید: لارستان یکی از شهرستان های جنوبی استان فارس و منطقه گرم و خشک وکم باران است، گرمایی که در فصل تابستان به ۴۵ درجه بالای صفر می رسد و «چهل پسین» آبِ سردی بر این آتش داغ است.

وی ادامه می دهد: از نیمه دوم تیرماه بارش های چهل پسین شروع می شود که تا اواسط شهریور ادامه دارد و شاید تا آخر تابستان تعداد آن به چهل پسین نرسد ولی نقلِ چهل پسین از قدیم الایام در لارستان مشهور بوده است.

این محقق لارستانی در مورد شکل گیری بارش های چهل پسینی گفت: در این ایام بادهایی از سمت اقیانوس هند به طرف لارستان می آید که سرعت وزش آن بسیار بالا است و نام طوفان به آن اطلاق می گردد که در زبان لارستانی به این بادهای طوفانی «باد اَخَل» گفته می شود.

وی افزود: شروع چهل پسین با باد سپس رعد و برق( برق و غرشت) و بعد باران است و بعد از باران هنگامه آمدن رودخانه(بیخ کَلَه کَلَه) است.

 

گُل ابرهای آسمان و چهل پسین

کامجو از پیش بینی ها و باورهای عامیانه قدیمی که به یاد دارد می گوید: لارستانی ها یک اصطلاحی دارند به نام چوک زدن ابر، به این معنی که اول صبح بوی نم و رطوبت در هوا احساس می شود و همزمان تعدادی گُل ابرهای سفید در آسمان نمایان می شد که قدیمی ها بر این اساس پیش بینی می کردند که بعد از ظهر آن روز چهل پسینی را دارند و اکثرأ هم پیش بینی آنها درست بود.

محقق لارستانی از شگفتی و تغییرات چهل پسین ۱۴۰۰ در لارستان روایت می کند: در چهل پسینی های امسال یک تفاوت عجیب وجود داشت، همانطور که از اسم چهل پسین پیداست، این پدیده در هنگام عصر رخ می دهد اما امسال شاهد شروع این پدیده در ساعاتی از شب یا بامداد بوده ایم که این یک نکته جالب توجه است.

کامجو از مزیت های بیشمار چهل پسین در مقایسه با خسارت های احتمالی آن اظهار می کند: اگرچه ممکن است طوفان های شدید چهل پسینی باعث خسارتی به درختان یا منازل شود ولی این پدیده یک دسته مزیت های ویژه برای لارستان به همراه دارد.

او از یک باور قدیمی در میان مردم سخن می گوید: مردم لار معتقد هستند که آب باران های چهل پسینی برای از بین بردن جوش های گرمایی بدن مفید است، این آب به دلیل اینکه در فصل دِرو و از روی علفزارهای سرسبز عبور می کند بوی خوب و مطبوعی دارد و همین سبب شده که در زبان لاری به آن «اَوه اَمِنَه»(آب خَمینه) بگویند.

این پژوهشگر لارستانی از تغییری که چهل پسین در کاشت محصولات کشاورزی لارستان ایجاد می کند حکایت می کند و می گوید: در همه جا کشاورزان برای کاشت تخم محصولاتی مثل هندوانه،خیار و خیارچنبر ابتدا تخم محصول را می کارند و سپس باران می آید، اما در لارستان هنگام چهل پسینی برای ترکار(کاشت تخم محصولات) بلافاصله پس از شروع باران اقدام به کشت می کنند که این نیز از تفاوت های چشمگیر است.

 

آب سردِ چهل پسین بر گرمایِ داغِ لارستان

کامجو بارش های چهل پسینی را عنصری مهم در معتدل شدن دمای هوا در تابستان های لارستان می داند،عنصری که قابلیت تقلیل دما از ۴۵ درجه به حدود ۲۵ تا ۲۶ درجه را دارد!

این محقق خاطراتی ناب از نشاط و دورهمی مردم لارستان هنگام پدیده چهل پسینی در ذهن به یادگار دارد. خاطراتی که هنوز هم با وجود زندگی شهرنشینی و تغییر فرهنگ ها قدیمی نشده و در میان مردم زنده است.

کامجو گفت: پس از بارش های چهل پسینی و جاری شدن رودخانه ها(آمدن بیخ) مردم همه از خانه ها بیرون می آمدند و چشم به این رودخانه های جاری می انداختند و با خواندن شعرهای محلی،آی بیخ کَلَه کَلَه…(رودخانه دارد می آید) دیگران را به تماشای این صحنه ها دعوت می کردند.

او ادامه داد: چهل پسین فصل شادی کودکان با شنا در آب برکه های روباز که البته مصرف آشامیدنی نداشته اند بوده است،شادی هایی که از قهقهه مستانه و برق نگاه ها قابل لمس بود.

این پژوهشگری لارستانی معتقد است که آب از گذشته های دور نقش مهمی در حفظ تمدن ها داشته است،در لارستان که منطقه ای کم آب است مردم بسیار قدر این نعمت گران بها را می دانند و با هنرنمایی گنبدی شکل خود در ساخت برکه( آب انبارها) نقشی مهم در حفظ تمدن لارستان کهن ایفا کرده اند.

کامجو از نقش بارش های چهل پسینی در سیراب کردن گونه هایی از حیوانات حیات وحش لارستان نیز سخن گفت: قبل از بارش های چهل پسینی و از آنجا که امسال بارش ها در لارستان به حد نصاب و کافی نبود شاهد نزدیک شدن گونه هایی از حیوانات مانند گربه سان و آهوها در لارستان که در تکاپوی جرعه ای آب به شهرها و سکونت گاه های انسانی می آمدند، بودیم؛ اما با بارش های چهل پسینی منابع آبی قابل توجهی برای این حیوانات فراهم شد.

 

پایانِ چهل پسین با آمدن ستاره سهیل

پژوهشگر لارستانی پایان پدیده چهل پسینی را بر اساس یک باور عامیانه اینگونه روایت می کند: مردم لارستان از قدیم دارای یک باور بوده اند که با آمدن ستاره سهیل بین ۱۳ تا ۱۵ شهریور چهل پسین در لارستان تمام می شود و گفته می شد که مردم در این موقع دیگر به شنا در برکه ها نروند چرا که شنا در این وقت باعث آسیب به سلامتی مردم می شود.

ف ۱۱۰