مهجور بریزی کیست؟

میلاد لارستان: در زمینه زبان شناسی و ادبیات طی ادوار مختلف تاریخ بوده اند کسانی که با هنر خود سهم بسزایی در ترویج و ماندگاری ارکان و ساختار زبان بومی خود داشته اند که خیلی از آنها گمنام مانده اند. اما گاهی اوقات در پی یک موضوع ضمن تحقیقات و کنکاشی که در لابه لای آثار تاریخی انجام می دهیم مکتشف آثار ارزشمند چنین افرادی می شویم. مهجور بریزی نیز یکی از افراد شاخص در این زمینه است. ( مهجور بریزی شاعر بزرگ لارستان و اشعار او قدیمی ترین سند زبان لارستانی است.)

شاید بتوان گفت قدیمی ترین منبع زبان لارستانی، مربوط به صد سال قبل، و شاعری از روستای بریز، به نام مهجور بریزی است شاعری که می توان ادعا کرد در بین خود اهالی بریز نیز تا چند سال قبل ناشناخته بود، اما شعر این شاعربزرگ در نزد پژوهشگران و محققان عرصه زبان شناسی و به خصوص زبان لارستانی جایگاهی ویژه دارد و اشعار او سندی ارزشمند از زبان لارستانی در صد سال گذشته است.

پیدا شدن اشعار این شاعر برجسته لارستان نیز خود داستانی دارد و قضیه ابتداء از این قرار است که در صد سال قبل یک محقق و پژوهشگر روسی به نام راماسکویچ در کاروانسرای بزرگ شاه عباسی بریز با مهجور بریزی دیدار نموده است و اسم او را (ملا بخشی) ذکر کرده است که با تخلص مهجور بریزی شعر میگفته است و اشعار او را با زبان انگلیسی ثبت نموده است و در یکی از کشورهای خارجی این پژوهش های زبان شناسی خود از اقوام ایرانی را به چاپ رسانده است.

این اشعار سالها از دسترس ما خارج بوده است تا اینکه دکتر وثوقی در پی تحقیقات خود درباره زبان لارستانی توسط یک زبان شناس ژاپنی که به ایران آمده بوده به این اشعار و کتاب راماسکویچ دست پیدا می کند و طی یک مقاله ای که در سال ۱۳۷۶در یکی از مجله های ادبی و پژوهشی چاپ می شود حدود بیست دو بیتی را از مهجور بریزی چاپ می کند و در سالهای بعد نیز در کتاب ارزشمند تاریخ مفصل لارستان این اشعار به همراه ترجمه شعری آن توسط استاد صادق رحمانی گراشی به چاپ می رسد .

طی پیگیری هایی که جوانان فرهنگ دوست بریزی از استاد وثوقی برای دریافت کتاب راماسکویچ و اشعار مهجور بریزی داشتند وی گفت که اصل اشعار را به کتابخانه دانشگاه آزاد لارستان سپرده اند که با پیگیری های مکرر از کتابخانه دانشگاه آزاد لارستان متاسفانه هنوز پاسخی داده نشده است و امید می رود به زودی این سند ارزشمند در کتابخانه دانشگاه آزاد پیدا شود چون هنوز تعدادی از اشعار و قصیده معروف قحطی لار از مهجور بریزی به چاپ نرسیده است و استاد در مقاله خود نیاورده اند استاد وثوقی در مقاله خود تعداد اشعار را پنجاه و پنج دو بیتی و یک قصیده معرفی می نماید .

امیدواریم مردم و جوانان و مسئولین بریز و شهرستان لارستان و عاشقان عرصه فرهنگ و زبان لارستانی در جهت شناساندن و بزرگداشت این شاعر بزرگ محلی سرای لارستان که اشعار او نیز قدیمی ترین سند زبان لارستانی است حداقل همایش یا بزرگداشتی در بریز برای او برگزار کنند و آثار گم گشته او که چون خود او در فضای زبان لارستانی مهجور است دوباره پیدا و احیا بشود.

اما تعدادی از اشعار به زبان لارستانی مهجور بریزی که لبریز از صفا و صمیمیت و عشق و محبت است و روانی و سادگی از واژه واژه آن می طراود :

اَ رُو شَ اَز چَشُم خون مثل ِسیلی

مَ مجنونُم وُسوی دیدار ِ لیلی

اَچُم دور ُ وَر ِ خیمه ش بِگردُم

چُن ِ ماه در بیا ؛ بَلکِم ک ِ سیلی

🔹🔹🔹
بُت ِ بیژن وَشُم بُرمُت خَم ا ِ سسی

چُن ِ شمشیر ِ زال ُ رُستم ا ِ سسی

ا َ چللَی بُرم اُنِس تیر ِ مِزِنگُت

م َ زخم ِ دل بِزِن ک ِ مَلهَم ا ِسسی

🔷🔷🔷🔷
بِدا پِنگوی اُنی اَی و ِل مُ پِهلو

بِبو مَز سینَ درد ُ داغ ُ اندو

دِلُم پُر خون ِ از دَسس ِ زَمون َ

تُمَرگ اُمبا خُد ِ دل بوم بوتو
🔷🔷🔷🔷

جناغ ِ مرغ ِ دِل با دلبر اُم بَسس

مُ ک ِ عهد ُ مُ دا باهم دو تا دَ سس

دُشی جِیخ ُ م َ اُم ک ِ یادُش فراموش

کَبول از مَش ن ِ ک ِ عهد ِ مَ ششکس
🔸🔸🔸🔸
مَبی چین چین مَه ِ مَه بر جبینُت

اُبی چین چین ب ِ زلف عنبرینُت

مَنِه دام از کمند ِ زلف ِ دلکش

بَ شوق ُ ذوق ِ خُم دائم بَ دینُت
🔷🔷🔷

نگار ِ مهوشُم کِش زَت یکُی کِل

ز ِ سوزُش کار ِ عالم اُش ک ِ مشکل

دل ُ دین ِ مَ شَ باد ِ فنا دا

سر ِ زلفُش ک ِ خورشید اُش حائل
🔹🔹🔹

سَمن بَر مهوشَم پَتری شَ پوز ِ

م َ اُم گُت بلک ِ پتری قرص ِ روز ِ

شَ رُخ هفت کوکب ِ سیاره پیدا

سِیه خال ِمَزَنگُش سین َ دوز ِ

🔶🔶🔶🔶

وِل چَش مََسس ِ مَ تا چَش شَ هم زَت

و َ یَک چَش هم زتی عالم شَ یَک زَت

کلاه ِ خسروی بر فرق ک ِ اُش نا

شَ خسرو طعن َ اُ جمشید ِ جَم زَت
🔸🔸🔸
فدای قد سلوِ نازنینُت
همه مات اسّن از ماه جبینت
تا یَک یوسف هزارون گرگ خونخوار
به هر پسغوله اسّن در کمینت .

🔶🔶🔶🔶🔶🔶
منبع :تاریخ مفصل لارستان جلد ۲ صفحه ۱۳۹۱٫
مقاله استاد محمد باقر وثوقی درباره اشعار مهجور بریزی

خبرنگار: سحر طاهری