زلزله لار و احداث شهرجدید!

چهارم اردیبهشت ۱۳۳۹ زلزله‌ای به قدرت ۷/ ۶ ریشتر شهرستان لار در استان فارس را تخریب کرد. منطقه تخریب شده تنها محدود به نوار بـاریکی از شـهر لار می‌شد که خانه‌های واقـع شـده در ایـن قسـمت بـر رسوبات آبرفتی بسیار نرم ساخته شـده بودنـد تلفات در قسمت‌های دیگـر شـهر نسبتا کم بود در واقع بزرگی و شدت زلزله لار خـود بـه تنهـایی عاملی قوی در تخریب و تلفات به‌شمار نمی‌آمـد، بلکـه قرارگیری شـهر در منطقـه‌ای لرزه‌خیـز، بافـت شـهری متراکم با کوچه‌های تنگ و باریک، احداث بناها روی رسوبات آبرفتی، به همراه مصالح سـاختمانی ضـعیف و تراکم بالای جمعیتی در منطقه ویران شده همگی باعـث تشدید تخریـب و ویرانـی لار شـدند.

برای تامین هزینه طـرح بازسـازی لار در روز ۱۵ اردیبهشت سال ۱۳۳۹،ماده واحده‌ای با قید یک فوریت از طرف دولت وقت به مجلس تقدیم و در کوتاه‌تـرین زمان تصویب شد. علاوه بر کمک فوق مبالغ دیگـری از طریق جمع‌آوری اعانات نیز پشتوانه ساخت شهر جدید بود. هیات کمک به آسیب‌دیـدگان، کمیسـیونی برای‌نظارت بر مخارج ساخت شهر تشکیل داد. اعضای ایـن کمیسیون را آیـات عظـام شـهر لار و معتمـدان شـهری تشکیل می‌دادند که بر روند ساخت شـهر نظارت می‌کردند.درخصوص محل ساخت شهر چند دیدگاه وجـود داشت. از طرف مسوولان با ساخت در محل یـا درجاسـازی کـه مـوردنظـر اهالی لار بود، بـه دلیـل سـوابق زلزلـه و مطالعات زمین شناختی صورت گرفته، موافقت نشـد. از طرف دیگر برنامه هیات کمـک بـه آسـیب‌دیـدگان «بـه مالکیت گرفتن عرصه ساختمان‌ها و واگذاری مسکن بـه افراد محق» بود. همچنین این گروه بنا به گفته خـود بـه محوطـه وسـیعی احتیــاج داشـت تا طبـق اصول شهرسازی عمل کند و این امر در شـهر زلزله‌زده بـه دلایلی مانند هزینه گزاف خـاکبرداری و طـولانی بـودن زمان اجرا عملی نبود.

یکی دیگر از پیشنهادها که از طرف هیات مرکـزی کمـک به آسیب‌دیدگان مطرح شد، ترک شـهر فعلـی و سـاخت در منطقه‌ای دورتر بود که هم از آسیب زلزله‌های آینـده کـاملا مصون باشد و هم آب فـراوان و اقلـیم مناسـب‌تـری داشـته باشد. اگرچه ایـن نظـر در مرکـز طرفـداران زیـادی داشـت، ولی با تلاش و مدافعـه مسوولان امـر بازسـازی شـهر، ایـن دیدگاه نیز مورد موافقت قرار نگرفت.نظر سوم که از طـرف اسـتانداری فـارس ارائـه شـد، ساخت شهر در ۴ کیلـومتری محل زلزله زده بـود.محل موردنظر زمینی مسطح و منطقه‌ای امـن از لحـاظ لرزه‌خیزی را برای عملیـات شهرسـازی در اختیـار جمعیت شیروخورشید سرخ قرار می‌داد. علاوه بر ایـن، در این محل چاه‌های عمیقی جهت تامین آب منطقه در حال حفر بود که در آینده می‌توانسـت منبـع تامین آب شهر جدید باشـد. سـایت انتخـاب شـده جزو اراضـی زراعی یا اراضی موات محسوب می‌شد. ایـن سـایت جدید مورد تایید خـود اهـالی بـه‌خصـوص معتمدان، مجتهدین و جمعیت شیروخورشید سرخ لار قرار گرفت و طی بازرسی تفصیلی محلی نیز تایید و تصویب شد.

منبع: دنیای اقتصاد

ف ۱۱۰