زبان لارستانی، زبان در معرض خطر در ایران

امروزه به دلیل گسترش فضای رسانه‌ای و افزایش ارتباطات، فراموشی زبان اصیل لاری و کلمات خاص آن به دغدغه زبان‌دوستان تبدیل شده است.

به گزارش میلاد لارستان، زبان یکی از مهمترین اجزای فرهنگ ملت ها و هویت آنها به شمار می رود و ملت ها را از هم متمایز می کند تا جایی که نام برخی از آنها را با زبانی که صحبت می کنند، می شناسیم. اگر بخواهیم تعداد زبان هایی را که در جهان به آن تکلم می شود، نام ببریم، به دلیل کثرت زبان ها کار سختی پیش روی خواهیم داشت.

روز ۲۱ فوریه (۲ اسفند) از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌است. امگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است.

هر زبان عامل اصلی بازتاب‌دهنده فرهنگ آن دسته از مردمی است که با آن سخن می‌گویند. نباید فراموش کنیم که مرگ یک زبان به معنای مرگ قسمتی از فرهنگ جامعه بشر خواهد بود.

مردم در آموزش زبان مادری برای کودکان به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند. گروه اول از همان تولد فرزند به زبان فارسی با او حرف می‌زنند. استدلال اینگونه خانواده‌ها این است که به دلیل زندگی در فضای شهری بهتر است که بچه فقط یک زبان یاد بگیرد و به همان زبان خوب حرف بزند تا بعدتر که به مدرسه رفت و در مواجه با کودکان دیگر به دلیل لهجه یا بد ادا کردن بعضی کلمات مورد تمسخر دوستانش قرار نگیرد.

گروه دوم در آموزش زبان مادری برای کودکان کسانی هستند که با فرزندشان به همان زبان مادری حرف می‌زنند و می‌گویند که بهر حال به دلیل مدرسه، شرایط جامعه و… در نهایت کودک زبان فارسی را یاد خواهد گرفت ولی امکان یادگیری زبان مادری را ندارد پس بهتر است که ما در خانه با وی به این زبان حرف بزنیم.

نگرش معنوی هر دو گروه برای تعلیم زبان مادری به کودک به گونه‌ای درست است ولی تجربه نشان داده معمولاً کسانی که از بچگی به زبان مادری‌شان حرف نزده‌اند، در آینده بسیار کم اتفاق می‌افتد که به دلیل خواست و علاقه خود آن زبان را یاد بگیرد.

مطابق آنچه سازمان جهانی یونسکو بیان کرده است، نزدیک به ۶ هزار زبان شناخته شده در دنیا وجود دارد که نیم از آن در حال فراموشی است. زبان‌هایی که در مسیر فراموشی قرار گرفته‌اند اغلب توسط گروه‌های کوچک رواج دارند و اگر بخواهیم در این رابطه آماری صحبت کنیم باید بگوییم: ۹۶ درصد از زبان‌ها تنها در بین ۴ درصد از جمعیت جهان رواج دارند.

سازمان جهانی یونسکو معتقد است که، باید امکانات و شرایطی فراهم شود تا زبان‌هایی که در حال فراموشی هستند در کنار زبان‌های فراگیر شانس ادامه حیات داشته باشند.

زبان لارستانی، زبان مردم ساکن در جنوب فارس، غرب هرمزگان و شرق بوشهر است. این زبان همچنین در میان جوامع مهاجر ایرانی کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس نیز رواج دارد.

زبان لارستانی، دارای چندین گویش نظیر اوز، خنجی، گراشی، بستکی، اشکنانی و غیره است. این زبان به جاماندهٔ پارسی میانه بوده و دستور زبان خاص خود را دارد.

مهم ترین عامل پیوستگی و وحدت قومی در لارستان،زبان آن است. این زبان بازمانده ی لهجه ی پهلوی اشکانی است و دو هزار سال است که در این منطقه رواج دارد.

امروزه به دلیل گسترش فضای رسانه‌ای و افزایش ارتباطات، فراموشی زبان اصیل لاری و کلمات خاص آن به دغدغه زبان‌دوستان تبدیل شده است.

در حال حاضر به دلائل مختلف، خانواده‌ها و والدین با فرزندان و کودکان به زبان فارسی صحبت می‌کنند که همین موضوع موجب شده تا علاوه بر حذف و فراموشی برخی اصطلاحات و کلمات اصیل زبان لاری، از طرفی برخی کودکان نخواهند به این زبان صحبت کنند یا حتی قادر به آموختن آن نداشته باشند.

عدم تمایل به حفظ زبان مادری، منوط و منحصر به زبان لارستانی نیست، بلکه اغلب زبان‌های اصیل مادری که در گوشه‌گوشه ایران وجود دارد، امروز به همین درد مبتلا هستند به گونه‌ای که بنا بر پیش‌بینی کارشناسان، در طی سالیان آتی و به تدریج شاهد نابودی زبان‌های مادری خواهیم بود.

زبان مادری یک سرمایه فرهنگی است و وقتی از حفظ، توسعه و تقویت فرهنگ یک جامعه سخن به میان می‌آید، تنها چیزی که گذشته، حال و آینده آن جامعه را بهم پیوند می‌دهد؛ چیزی به جز زبان نیست.

مدافعان تعدد زبان می‌گویند برخوردار نبودن از حق گویش به زبان هر قوم یا فرهنگ، خطر گسست مناسبات انسانی و طبیعی میان افراد را در بر دارد. نباید فراموش کنیم که فرهنگ صلح زمانی شکوفا می‌شود که مردم از حق طبیعی زبان مادری استفاده شود.

اما هر کدام از ما هر چقدر هم به زبان دیگری غیر از زبان مادری خود مسلط باشیم، زبان مهم و حیاتی برای بیان احساساتمان همان زبانی است که برای اولین بار به وسیله آن سخن گفته‌ایم.

ف ۱۱۰