واژه ه ها واصطلاحاتی درمورد برکه-شل برکه«shale berka»

میلاد لارستان: درگذشته های نه چندان دور، برای تخلیه برکه از رسوبات چندین ساله و گل و لای، به کمک مردانی باتجربه انجام می گرفت.

که این تخلیه  گاهی بر اثر ازدیاد رسوبات، یا افتادن و مردن حیواناتی مثل سگ و یاکودکان در آب بود که اصطلاحا می گفتند: “برکه خونی شده”، یعنی نجس شده و قابل آشامیدن نیست که دراین صورت تخیله آب به اجبارانجام می گرفت.

گاهی نیز احساس می کردند که آب برکه، مزه و طعم واقعی خود را از دست داده و نیاز به لایروبی دارد و برای انجام این کار، ابتدا ممر (مجرای ورود آب)آب انبار را می بستند و مدتی به برکه فرصت می دادند تا آبهایش تبخیر و شلها قدری سفت شود.

بعد یکی دو نفر به درون برکه می رفتند و به کمک چند عدد دول چرمی(dull )یا همان دلوو و طناب وچخرک، فرد دیگری که در جلو تیتخ ایستاده بود، شلها را بالا می کشید و همانجا در جلو فضایی که دردهانه برکه بود، تخلیه می کرد.

شلها به دلیل رقیق بودن بجلو روان می گشت و در پایان یک نیم دایره زیبایی ازشل در جلو برکه تشکیل می شد و آفتاب که به آن می تابید و آبهای اضافی شلها تبخیر می شد، ترکهای زیبایی در آن بوجود می آمد که این عمل چند روز طول می کشید.

هزینه تخیله برکه ها، اکثرا توسط افراد نیکوکار پرداخت می شد یا به وسیله بانی خیر همان برکه شل برکه، برای بچه ها، بهترین و با ارزش ترین وسیله ای بود که ارزان و آسان در اختیارشان قرار داشت.

ذوق و شوق بچه های محله برای درست کردن اسباب بازی قابل وصف نیست.

شایدبرای بچه های نسل کنونی با توجه به در اختیار داشتن اسباب بازی های متنوع، تصور و باورش راحت نباشد، اما با ساختن وسایل بازی از قبیل پاتلکو، فوک فوکو، قابلمه، کاسه، بشقاب و… هم اوقات فراغت بچه ها را پر می کرد و هم شوق بازی با همسالان برای آنها لذت بخش بود. (شل برکه از جنس خاک رس خالص و قابل انعطاف هست)

در آن زمان، از شل برکه، در کارگاه های کوزه گری برای ساختن انواع کوزه و قلیان، در منازل با مخلوط کردن آن با کاه برای اندودکردن پشت بام و کاهگلی کردن دیوار و درست کردن خشت خام مصارف فراوانی داشت که اینها جزء مصالح ساختمانی آن زمانها نیز به شمارمی رفت.

مثلا در این بیت معروف لاری، به اهمیت شل برکه اشاره شده که می گویند:

نخود زنده، ا پئه گوشت اکنن/ شل برکه، اشل دوشت اکنن

یعنی: نخود خام برای داخل آبگوشت وشل برکه هم برای گل اندود پشت بام استفاده میکنند.امروزه چنانچه بخواهند آب برکه هارابه دلایلی تخلیه نمایند ،ازتلمبه های مکنده وبرای لایروبی کف برکه نیز اروسایل پیشرفته،استفاده میکنند.

—————————————————-
۱-پاتلکو-patelaku نوعی اسباب بازی بود که بچه ها با مقداری شل برکه و به کمک خاک کف کوچه ، چیزی شبیه به کاسه یا نعلبکی درست میکردند و ازطرف دهانه آنرا به شدت به زمین میکوبیدند وباترکیدن ته آن، صدایی شنده میشد که شبیه صدای انفجار برای آنها بسیار هیجان انگیزبود.

۲-شل برکه :گل ولای ورسوبات ته برکه
۳-فوک فوکو fukfukuهم نوعی سوت سوتک بود.