اتصالِ استان فارس به دریا از طریقِ لارستان تا سال ۱۳۳۰

رسول احمدلو دانشجوی دکتری تاریخ و از اهالی روستای بریز، مقاله‌ای تحقیقی درباره چگونگی جدا شدن بندرلنگه از شهرستان لارستان و متصل بودن استان فارس به دریا از طریق لارستان تا سال ۱۳۳۰ پرداخته است.

به گزارش گروه شهروند خبرنگار میلاد لارستان، بندرلنگه یکی از بنادر مهم جنوب ایران و شهرستان لارستان (تا سال ۱۳۳۰) و مهمترين مركز دسترسي لارستانی‌ها به مرزهاي بين‌المللي و آب‌هاي گرم و آزاد و داد و ستد با هندوستان بود. نظر به اهمیت موضوع ابتدا به معرفی شهرستان بندرلنگه و سپس به چگونگی جدا شدن آن از لارستان می‌پردازیم.

الف- موقعیت جغرافیایی

در غرب استان هرمزگان و در همجواري خليج فارس شهرستان بندرلنگه قرار دارد كه از شمال به شهرستان‌هاي بستک و از جنوب به خليج فارس و قلمرو جزيره ابوموسی، از شرق به شهرستان خمیر و از غرب به شهرستان پارسیان محدود است. بر اساس تقسيمات كشوري سال ۱۳۸۴ شهرستان بندرلنگه شامل ۳ شهر چارك، كيش و بندر لنگه و كنگ با ۳ بخش و ۸ دهستان به شرح زير است:
الف) بخش مركزي: اين بخش داراي ۴ دهستان به نام‌هاي مهران، مغويه، حومه و دژگان مي‌باشد.
ب) بخش كيش: اين بخش داراي ۲ دهستان به نام‌هاي كيش و لاوان مي‌باشد.
ج) بخش شيبكوه: اين بخش ۲ دهستان به نام‌هاي چارك و مقام دارد.

ب- جغرافیای طبیعی

شهرستان بندرلنگه از مجموعه‌های طاقدیسی و ناودیسی زاگرس با جهت غرب شمال غرب –شرق جنوب شرق در شمال چاله خلیج فارس تشکیل شده است که در میان این رشته‌های چین خورده گنبدهای نمکی پراکنده‌ای به‌صورت منفرد دیده می‌شود و در مواردی هسته تاقدیس‌ها را تشکیل می‌دهد.

ج- ساختار قومی و فرهنگی

در حال حاضر دین اکثریت مردم ساکن در این نواحی اسلام از مذاهب شیعه جعفری و سنی شافعی و حنفی است. اقلیت‌های مذهبی ساکن در این ناحیه در حد بسیار کمی می‌باشند. این ناحیه از یکسو به دلیل موقعیت و جایگاه خاصی که دارد به لحاظ فرهنگی و اجتماعی از گسست طبیعی با سایر نواحی کشور برخوردار است از سوی دیگر نیز به دلیل افزایش مهاجرت‌ها آن هم از نوع فراناحیه‌ای و بین منطقه‌ای با بروز مشکلات فرهنگی میان بومیان و مهاجران مواجه شده است.

د- ویژگی‌های بخش اقتصادی

نقش غالب شهرستان بندرلنگه خدماتی است. این نقش در مناطق شهری حاکمیت بیشتری دارد ولی در مناطق روستایی صنایع و معادن نقش بیشتری دارند. فعالیت‌های ساختمان، خدمات عمومی، فروش، حمل و نقل و ماهی‌گیری (پرورش آبزیان) پنج فعالیت اصلی و حاکم در این ناحیه است.

ه- چگونگی جدا شدن بندرلنگه از لارستان

همانطور که گفته شد بندرلنگه یکی از شش بخش تشکیل دهنده شهرستان لارستان بر اساس تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ و مهمترین بندر و مرکز لارستان جهت دسترسی به آب‌های آزاد و تجارت دریایی با مراکز مهم جهانی از جمله هندوستان بود. با تلاش نمایندگان بوشهر در مجلس شورای ملی و برخی چهره‌های سیاسی، از اواخر دهه ۱۳۲۰ مقدمات انتزاع بندرلنگه شهرستان لارستان و تبدیل به شهرستان جدید آغاز شد.

در سال ۱۳۳۰ با موافقت وزارت کشور، بندرلنگه را که جزو لاینفک شهرستان لارستان بود به حسب نفوس و آبادی از لارستان جدا و به‌صورت شهرستان درآورد و دلیل این اقدام را آبادی و ترقی بندرلنگه درآینده ذکر شد.

بندر لنگه بر اساس پیشنهاد شماره ۷۵۵۰/ ه/ ۷۱۵۶۵ مورخ ۲۲ آذر ۱۳۳۹ وزارت کشور با استناد تبصره ۲ماده ۲ قانون تقسیمات کشور مصوب ۲ آبان ماه ۱۳۱۶ جزو فرمانداری کل بنادر جنوب شد.

بخش‌های فرمانداری کل بنادر جنوب به شرح ذیل بود:

الف- فرمانداری بوشهر (درجه ۱) مشتمل بر شش بخش: بخش حومه بوشهر شامل دهستان‌های انگالی، چاه کوتاه و جزایر تابصه، بخش گله‌دار شامل دهستان‌های وراوی و جم، بخش دیر شامل دهستان‌های بردخون و ریز، بخش دیلم، بخش گناوه شامل دهستان گناوه و رود حله، بخش کنگان شامل دهستان‌های ثلاث- مالکی- الحرم و تیمی.

ب- فرمانداری بندرلنگه (درجه ۲) مشتمل بر پنج بخش: بخش حومه لنگه شامل دهستان‌های دژگان- لمزان و شیب کوه، بخش گاوبندی، بخش بستک شامل دهستان‌های گوده- رویدر و فرامرزان، بخش ابوموسی- جزیره، بخش تمب مار- جزیره.

ج- فرمانداری دشتی و دشتستان (درجه ۳) که مرکز آن برازجان بود مشتمل بر سه بخش: بخش حومه برازجان شامل دهستان‌های زیارت- شبانکاره- زیرراه- دالکی و مزارعی، بخش خورموج شامل دهستان کاکی و شبنه، بخش تنگستان (مرکز اهرم) شامل دهستان‌های بوشکان و گیسکان.

همچنین بر اساس تصمیم وزارت کشور در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۳۴ امور دارائی بندرلنگه از شهرستان لارستان منتزع و به دارائی بوشهر الحاق گردید.

نکته حائز اهمیت و تعجب‌برانگیز همراهی کامل فرماندار و نماینده لارستان در مجلس شورای ملی با این طرح بود. طرحی که علاوه بر جدا شدن بخش‌های وسیع و مهم از شهرستان لارستان، عدم دسترسی لارستان به دریا، پیامدهای بسیار دیگری از جمله افول اقتصاد لارستان و… را درپی داشت.

ف ۱۱۰