روشی مناسب در واگذاری پروژه هایی که شهرداری های منطقه مالک زمین اند

یکی از مباحثی که گریبان گیر اکثر قریب به اتئاق پروژه های توسعه می باشد،‌مقوله سرمایه گذاری و به عبارت بهتر تامین سرمایه جهت انجام پروژه می باشد. امری که در سالیان اخیر موجب کندی بسیاری پروژه ها در منطقه لارستان نیز شده است. در ابتدا بد نیست تیپی از قراردادهای پرکاربرد در موارد توسعه ای و زیرساختی را با هم مرور نماییم…

قرارداد ساخت، بهره‌برداری و واگذاری (Transfer- Operate- Build) یا همان B.O.T‌ نوعی از قرارداد اقتصادی است که معمولاً بین دولتها و سازمانهای متولی اقتصاد از یک طرف و شرکتهای بخش خصوصی از طرف دیگر منعقد می‌گردد. در این نوع قرارداد، شرکت بخش خصوصی متعهد می‌شود که سرمایه‌گذاری لازم برای انجام یک پروژه (معمولاً بزرگ و زیرساختی) را انجام داده، سپس به مدت محدودی از آن پروژه در عوض سرمایه‌گذاری انجام داده بهره‌برداری نماید، و در نهایت آن را به شکل کامل و فعال به طرف مقابل (معمولاً دولت) تحویل دهد. قرارداد احداث + بهره‌برداری + انتقال یکی از قراردادهای تأمین مالی می‌باشد که از اوایل دهه ۱۹۸۰ یعنی هنگامی که دولت ترکیه اعطای امتیاز چند نیروگاه را به مناقصه گذاشت به ادبیات مالی راه یافت. استفاده ازاین شیوه به ویژه درمورد تأسیسات زیربنائی بتدریج توسعه یافت،‌بطوریکه هم اکنون این روش در کشورهای در حال توسعه مقبولیت زیادی یافته است.

 

محبوبیت فزاینده این تیپ پروژه‌ها به دو دلیل است:

۱ – کمبود سرمایه‌های دولتی
۲ – تفکر اعمال مدیریت بهینه تر توسط بخش خصوصی.

در سالهای اخیر مشاهده می شود که متاسفانه امتیاز احداث اماکنی همچون بازارهای روز ، توسط شهرداریهای منطقه به بخش خصوصی داده می شود. این در حالی است که شهرداری مالک املاک بسیاری در سطح شهر است و امتیاز تغییر کاربری را هم در اختیار دارد.

در شهر تهران در حال حاضر سازمانی تحت عنوان «سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهر تهران» وجود دارد که با توجه به کاهش درآمدهای شهرداری، روش BOT را برای جلوگیری از توقف کار های عمرانی در شهر ، بعنوان یکی از روشهای کارآمد، در پیش گرفته است. در این روش مثلا در خصوص ایجاد بازار روز، زمین و نقشه اجرائی و مجوزها توسط شهرداری به یک پیمانکار متقاضی واگذار می شود و این پیمانکار پس از احداث بنا، بهره برداری از آنرا به مدت محدودی (مثلا ۵ سال) در اختیار دارد و هزینه ساخت و سودش را کسب نموده و سپس کل مستحدثات را تمام و کمال به شهرداری واگذار می کند. نمونه دیگر این کار که حتما با آن مواجه شده اید، رستورانهای مسیر بلوار چمران شیراز است.

این روش سبب می شود که میزان تصدی گری شهرداری کاهش یافته و در مدت کوتاهی، تعداد زیادی پروژه در شهر به انجام برسد؛ بدون آنکه شهرداری پولی خرج کرده باشد. شایان ذکر است که همین روش برای « نوسازی ساختمانهای آسیب دیده یا فرسوده» نیز به کار می رود که ROT نامیده می شود.

شایسته است مسئولان شهرداری لار و شهرداری های منطقه در این خصوص پیگیری نموده و شیوه ای که امتحان خود را پس داده را به کار گیرند. به عنوان مثال در خصوص بافت فرسوده و با استفاده از روش ROT‌و تعمیر اصولی بافت های جذاب تاریخی فرسوده طی قرارداد با بخش خصوصی و سپس تلاش بخش دولتی و خصوصی در جذب توریست،‌ میتوان با تخصیص عواید حاصل از بلیط فروشی بازدید از بافت های تاریخی طی یک پروسه چندین ساله و عواملی از این قبیل به بخش خصوصی در عوض سرمایه گذاری صورت گرفته از سوی وی،‌ علاوه بر بازگشت سرمایه،‌زمینه جهت گسترش توریست گردی در منطقه را نیز بالابرد. به صورت بسیار جذاب تر ،‌چنین شیوه هایی(روش BOT) در پروژه های توسعه شهری که شهرداری ها مستقیما دخیل هستند،‌کاربرد دارد. 

 

حامد مقدم- عضو هیات علمی  دانشگاه  آراد اسلامی واحد رباط کریم  و عضو گروه فرهیختگان لارستان