لار از فقر فضای شهری انسان‌محور رنج می‌برد

عدم اولویت‌بندی در پروژه‌های شهری لار سبب شده در این شهر مسیری برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری وجود نداشته باشد و مردم ناچار به پیاده‌روی در خیابان‌ها هستند.

به گزارش میلاد لارستان به نقل از خبرگزاری تسنیم، به لطف رسانه‌ها امروز کمتر کسی است که از نقش فعالیت بدنی و تحرک در سلامت جسمی و روانی انسان اطلاع نداشته باشد. کاهش وزن اضافی، کنترل فشار خون، کنترل دیابت، جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش علائم افسردگی، از بین رفتن استرس، بالابردن عملکرد مغز، تقویت سیستم ایمنی تنها بخشی از فوائد بسیار تحرک و پیاده‌روی است.

اهمیت تحرک و فعالیت بدنی انسان‌ها در کنار ملاحظات اجتماعی و زیست محیطی، شهرسازان و طراحان شهری را به سمت طراحی شهری انسان محور به جای خودرومحور سوق داده است. رامین خورسند، شهرساز لارستانی شهر انسان محور را شهری می‌داند که در آن سلامتی انسان، حفاظت از محیط زیست، ارتقاء تعاملات اجتماعی، افزایش کیفیات تجربه محیط و مکان در اولویت است.‌

مسیر دوچرخه‌سواری، مصوبه شورای عالی شهرسازی

به گفته وی امروزه در جهان با اعمال سیاست رژیم جاده (Road Diet) بسیاری از خیابان‌ها و بزرگراه‌ها را به پیاده‌راه‌ و دوچرخه‌رو تبدیل می‌کنند و با کاهش معابر سواره عرض‌های وسیعی از معابر به عبور پیاده و دوچرخه اختصاص می‌یابد. این در حالی است که در شهری مانند لار همچنان توسعه شهری خودرومحور حاکم است و به اموری مانند پیاده‌راه، مسیر پیاده‌روی و دوچرخه سواری اولویت داده نمی‌شود و بودجه محدود شهرسازی صرف اموری مانند نورپردازی بلوارها می‌شود.

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز بر ایجاد مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه سواری تاکید داشته و در زیر مجموعه‌ای تحت عنوان «طرح جامع شهری» به این مسئله پرداخته که شهرهای با بیش از ۵۰ هزار نفر جمعیت مسیرهایی را ویژه عبور دوچرخه طراحی کنند.

این مسئله در دیگر کشورها نظیر آمریکا، کانادا، هلند و استرالیا نیز از دهه‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته و ایده مسیرهای ویژه دوچرخه در قالب اصطلاح «خیابان‌های کامل» مطرح و اجرا شده است. خیابان‌های کامل، جداسازی یا استفاده همزمان از فضای خیابان برای پیاده، دوچرخه و اتومبیل است به گونه‌ای که امنیت و راحتی همه کاربران را در هر سنی و با هر توانایی تامین می‌کند.

با این توصیفات در اغلب شهرهای ایران توجه جدی به این مسئله نشده است و حتی در برخی از شهرها نظیر شهر لار هیچ مسیری برای دوچرخه‌سواری یا حتی پیاده‌روی‌های روزانه وجود ندارد. این مسئله سبب شده که مردم در بلوار یا در خیابان‌های شهر پیاده‌روی کنند که این امر سبب خطراتی برای آن‌ها می‌شود.

فقر فضای شهری انسان‌محور در لار

مجتبی آراسته، دکترای شهرسازی و مدیر گروه رشته مهندسی شهرسازی دانشگاه دولتی لار معتقد است که با وجود استقبال مردم شهر لار از پیاده‌روی و وجود اقلیم و شرایط آب و هوایی مناسب در این شهر اما فقر فضای شهری در زمینه پیاده‌روی به شدت احساس می‌شود.

«در فضای شهری باید مسیری به عنوان حلقه پیاده‌روی وجود داشته باشد که مردم از یک مبدا مشخص پیاده‌روی را آغاز کنند و به یک مقصد برسند» این را آراسته می‌گوید و در جواب چرایی نبود این فضا در شهر لار به ۲ علت اصلی اشاره می‌کند.

به گفته وی دوره‌های کوتاه مدت شهرداری‌ها و نداشتن یک نقشه و پلن اجرایی و عملکردی طولانی مدت سبب شده که شهرداران در هر دوره سلیقه‌ای رفتار کنند، در صورتی که اگر پلن و برنامه بلند مدت باشد چهارچوب کلی سیاست‌های شهر را مشخص و همه بر همان مبنا عمل می‌کنند.

این استاد دانشگاه معتقد است که نگاه توسعه‌گرایانه مدیران شهری نیز سبب شده که در این دوره‌های کوتاه مدیریتی تمام وقت و بودجه صرف پروژه‌های بزرگ و در معرض دید شود. وی می‌گوید: مدیران شهری هنوز به این دید نرسیده‌اند که شهروندان نیز این حق را دارند که از فضای شهری در آرامش و بدون احساس خطر استفاده کنند.

لزوم تغییر نگاه مدیریتی در شهرها

نکته دیگری که آراسته مطرح می‌کند به سیاست‌های مدیریتی کشور باز می‌گردد، به گفته وی در بحث توسعه نگاه انتشاری از مرکز به پیرامون است یعنی نخست باید در مرکز و شهرهای بزرگ اتفاقی بیفتد و پس از آن شهرهای کوچک نیز به آن بپردازند. وی می‌گوید: کافی است که در انجام موضوع یا پروژه‌ای بخشنامه از تهران بیاید، این موضوع در اولویت مدیران شهری قرار می‌گیرد اما در حالت عادی شهرهای کوچک پیشگام نمی‌شوند.

آراسته معتقد است که شهرها به فضاهای انسان‌محور و پیاده راه‌های سلامت‌محور نیاز دارند و برای زمینه‌سازی برای تحقق این موضوع باید رسانه‌ها و متخصصان وارد شوند چراکه در غیر این صورت با مجموعه عواملی که ذکر شد دغدغه انسان‌محوری در اولویت‌های بعدی مدیران شهری قرار می‌گیرد.

رامین خورسند نیز معتقد است که شهر لار به واسطه ظرفیت‌های مختلف اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی می‌تواند در زمینه تحقق انسان محوری و پیاده‌مداری یکی از شهرهای پیشگام باشد.

وی در می‌گوید: «ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه که قطب‌های تجاری، اداری و آموزشی شهر را به مراکز سبز و تفریحی شهر متصل کند و در طول خود نمایشی از آداب و رسوم، غذاهای محلی و عرضه صنایع دستی و بومی را دارند، می‌تواند یکی از عوامل جذب گردشگر باشد».

خورسند نیز معتقد است که رویکرد مدیران شهری لار باید تغییر کند و در تهیه هر گونه طرح‌های توسعه شهری تحقق این مهم را در اولویت قرار دهند و راهبردهایی را برای تحقق این امر در پی گیرند.

هزینه ۷۰۰ میلیون تومانی برای نورپردازی و انتقادات فعالان اجتماعی

نورپردازی برخی از بلوارهای شهر لار با اعتبار ۷۰۰ میلیون تومانی یکی از مواردی است که سبب انتقاد فعالان اجتماعی این شهر شده است، آنان معتقدند با وجود اهمیت توجه به پروژه‌های انسان‌محور و نقشی که در سلامت جسم و روان شهروندان دارد، چرا این پروژه‌ها اولویت‌های دسته چندم به حساب می‌آیند.

امری که مجتبی آراسته، مدیرگروه شهرسازی دانشگاه دولتی لار نیز آن را دور از مفاهیم انسان‌محوری می‌داند. وی ضمن تقدیر از شهرداری لار برای انجام این کار و زیبایی بصری آن می‌گوید: نورپردازی در بلوارهایی انجام شده که محل عبور خودروها است یعنی در راستای نگاه خودرو محوری است. به گفته وی مخاطب اصلی این بلوارها خودرو و ادامه همان نگاه مدرنیستی در توسعه شهر است.

عشرت جهاندیده، عضو شورای شهر لار در این باره می‌گوید: پروژه نورپردازی بلوارهای لار دارای ردیف بودجه در مصوبات سال قبل و در شورای قبل بوده که مطابق برنامه اجرا شده است و این شورا در این باره نمی‌تواند پاسخ‌گو باشد.

وی با اشاره به اینکه دفاعیه شهردار مبنی بر این بود که در راستای ایجاد “شهر شب” این پروژه انجام شده است، مقایسه این امر با ایجاد مسیرهای پیاده‌روی را درست نمی‌داند و معتقد است هر دوی این امور یعنی هم زندگی شبانه زیباتر و فعال‌تر و هم ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی از ضروریات است.

جهاندیده از اهمیت موضوع پیاده‌مداری و دوچرخه‌سواری در شهرها سخن می‌گوید و آن را زاده ۲ مسئله کاهش تحرک شهروندان در زندگی ماشینی امروز و موضوع زیست محیطی ناشی از آلودگی هوا می‌داند.

به گفته وی این موضوع در ایران نیز سابقه زیادی ندارد و می‌توان گفت که تعداد کمی از شهرهای بزرگ کشور و آن هم به صورت نمایشی به این موضوع پرداخته‌اند اما در شهرهای کوچک و متوسط، این اتفاق نیفتاده یا اینکه خیلی کم بوده است.

عضو شورای شهر لار با این حال این موضوع را مطالبه برخی از شهروندان ذکر می‌کند که به شورای شهر منتقل شده و شورا نیز در حال بررسی آن است.

مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری اولویت شورا

اشکان عسگری، عضو دیگر شورای شهر لار نیز از برگزاری جلسات متعدد در شورای شهر برای تحقق این مطالبه مردم لار سخن می‌گوید و اعتقاد دارد که بسترهای تحقق آن نیز در شهر لار فراهم است و تنها باید مناسب‌سازی‌های لازم انجام شود.

وی می‌گوید: «چندین مسیر برای این موضوع پیشنهاد داده شده و ردیف بودجه‌ای نیز برای مسیرهای پیاده‌روی قرار داده شده است». عسگری امیدوار است که در سال ۹۷ اتفاقات خوبی در این زمینه برای شهروندان لاری رخ دهد.

در مقابل این صحبت‌ها، سخنان مهدی میرپور عضو دیگر شورای شهر لار است که با جزئیات بیشتری از تحقق این موضوع در آینده نزدیک سخن می‌گوید. وی می‌گوید: ۳ مسیر اصلی برای پیاده‌روی شهروندان در نظر گرفته شده که یک مسیر از فلکه حوزه علمیه به سمت میدان امام خمینی است که ۳ میلیارد ریال اعتبار برای آن در نظر گرفته شده است.

به گفته وی ۲ مسیر دیگر نیز به عنوان مسیرهای اصلی پیاده‌روی پیشنهاد شده که یکی از آنها میدان قبله به سمت بازار بزرگ لارستان و دیگری خیابان معلم از پارک شهر تا ۴۰ متری اول است که هم در لاین شرقی و هم لاین غربی این امر محقق می‌شود و اعتباری که برای مسیر سوم در نظر گرفته شده ۴ میلیارد ریال است.

میرپور به دیگر طرح‌های پیاده‌روسازی در شهر لار نیز اشاره می‌کند که عبارتند از: پیاده‌روی خیابان ۱۷ شهریور با اعتبار ۳ میلیارد ریال و پیاده‌روی خیابان شهید طاهری با اعتبار ۲ میلیارد ریال. این عضو شورای شهر لار توجه به ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری را از اولویت‌های شورا در سال ۹۷ اعلام می‌کند که در کمیته منظر شهری بررسی و پس از آن خیابانی به عنوان پایلوت برای دوچرخه‌سواری معرفی و آماده می‌شود.

به دلیل رویکرد توسعه خودرومحور در سیاست‌های مسئولان شهری لار و مشاورانشان و عدم توجه به نیازهای اصلی شهروندان زنان و مردان لاری که تلاش می‌کنند با پیاده‌روی و دوچرخه سواری سلامت جسمی و روانی خود را ارتقاء دهند به ناچار در کوچه‌های تاریک و جاده‌های اطراف شهر پیاده‌روی و دوچرخه سواری می‌کنند.

گزارش از حلیمه زارع