تضمین دارائیهای لارستانیهای خلیج نشین با توسعه توریسم هدفمند

نگاهی به شرایط امروز اقتصاد جهانی نشان می دهد که بسیاری از کشورها در تلاشند تا با توسعه گردشگری و سرمایه گذاری در این زمینه، ضمن درآمدزائی، اشتغالزائی و گردش مالی را نیز سبب شوند.  توریسم تبعات منفی نیز دارد؛ لیکن علیرغم نقش نسبتاً کم آن در اقتصاد و درآمد ناخالص ملی کشورها، به سبب آورده های مثبت غیر اقتصادی که دارد، همگان حساب ویژه ای روی آن باز می کنند. مثلاً کشور سوئیس که رتبه نخست

شاخص رقابت پذیری گردشگری در جهان را در سال ۲۰۱۳ کسب نموده است، با جذب ۸٫۵ میلیون گردشگر در این سال (یعنی بیش از جمعیت کشورش) تنها ۱٫۵ میلیارد دلار (معادل ۲٫۵ درصد از درآمد ناخالص ملی اش) درآمد کسب نموده است. هر چند هستند کشورهائی همچون آمریکا، که قریب ۱۱۵ میلیارد دلار از این راه درآمد بدست می آورند، اما آنجا نیز در مقابل کل درآمد ناخالص ملی، رقم قابل ملاحظه ای نیست و در مقایسه با درآمدهای صنایع بزرگی همچون نفت، کوچک محسوب می شوند.

اصرار بسیار بر روی توسعه این حوزه، نشان از پتانسیلها و نهفته های آن دارد. فارغ از اشتغالزائی بالا، این حوزه شاید بهترین راه برای دستیابی به هدف دهکده جهانی باشد. معرفی فرهنگ یک کشور، تبلیغ افکار و عقاید با به رخ کشیدن تمدن، ایجاد تعاملات انسانی بیشتر، کشاندن افراد به سوی یک فرهنگ مشترک (که بی شک فرهنگ های مسلط تر ، موفقتر خواهند بود) ، و از همه مهمتر، جذب سرمایه برای سایر حوزه ها، از جمله دستاوردهای توسعه توریسم هستند.

شاید گزافه نباشد که بگوئیم یکی از دلایل عمده ضعف ایران در جذب سرمایه های خارجی، ضعف در جذب گردشگران خارجی است. البته بدون شک این تنها عامل نیست. شاید بگوئید، عدم ثبات اقتصادی یا عدم امنیت سیاسی و عدم شفافیت اقتصادی از مهمترین بهانه هائی است که برای دور کردن سرمایه گذاران از ایران مطرح می شود. اما بدون شک هر کشوری دارای خصوصیات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ویژه ای است و سرمایه گذاران این را به تجربه دریافته اند و خودشان راه را می یابند. اما خلأ آنجاست که سرمایه گذار هرگز بدون شناخت و ارزیابی درست از یک منطقه، ریسک ورود به محیط جدید را نمی پذیرد و اینجاست که گردشگری، کارآئی خود را نشان می دهد.

مقاصد دولتها از جذب گردشگر متفاوت است. مثلاً کشور عربستان علیرغم آنکه جاذبه های گردشگری بسیار کمی دارد، تنها از محل گردشکری مذهبی، در سال ۲۰۱۲  قریب ۷٫۵ میلیارد دلار بدست آورده است. کشور امارات نیز در همین سال با ۱۰ میلیارد دلار، جزء کشورهای پر درآمد در زمینه توریسم است (توریسم در دبی، بر محور تقویت بازرگانی تکیه دارد). از میان کشورهای اسلامی نیز، در همین سال، ترکیه رتبه ۶ و مالزی رتبه ۱۰ برترین مقاصد گردشگری جهان بوده اند.

«نتایج بررسیهای علمی نشان می دهد که رابطه مستقیمی میان جذب سرمایه های خارجی، با توسعه توریسم وجود دارد.»

پس توریسم فقط گذران اوقات فراغت نیست و بر اساس این استدلال، مطلب پیش رو در صدد است تا راهبردی جدید برای لارستانیها ارائه دهد.  لارستان با قرارگیری بر مسیر دسترسی زمینی به قشم و کیش، و مجاورت با محور ترانزیتی شیراز-بندرعباس، پتانسیل ویژه ای برای گردشگری کشور در فصول سرد دارد. لیکن آنچه ملاک صحبت ماست، چیزی بیش از اینهاست.

لارستان یکی از ارز آورترین مناطق کشور است. در مقطعی که بهای نفت در بازارهای جهانی به شدت کاهش یافت، دولت حساب ویژه ای بر روی ارزهای وارد شده توسط ایرانیان خارج از کشور باز کرده بود و لارستانیها به سبب آنکه بر خلاف دیگر ایرانیان خارج نشین، رابطه مداومی با شهر و کشورشان دارند و دارائیهایشان بصورت مداوم در حال انتقال به داخل است، از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده اند. لیکن به عادت معمول، بحرانها که تمام می شود همگان یادشان می رود که ممکن است روزی بحران دوباره پیش آید. نه تنها دولت لارستانیها را فراموش کرد، بلکه در مقاطعی که بدلیل اختلافات سیاسی، لارستانیها را از کشورهای عربی اخراج می نمودند و اموالشان از دست می رفت، کسی یادش نیامد که روزگاری، درآمد همینها، بخشی از ارز مورد نیاز کشور را تأمین می کرد.

شاید بتوان گفت که بخشی از این جفا، به سبب عدم تعادل در تبادل توریست و سرمایه گذار میان ایران و کشور امارات است.

بنای پیشنهاد ما هم بر ایجاد این تعادل استوار است…

چند گزاره را برای درک بهتر مطرح می کنم:

۱-    می دانیم که اغلب لارستانیهای شاغل در کشورهای عربی، اصطلاحاً وطنی کشور مقصد نیستند و بالتبع نمی توانند اموالشان را به نام خودشان کنند. آنها اموالشان را به نام یک عرب شهروند آن کشور می نمایند و به وی اعتماد می کنند.

۲-    لارستانیها به سبب نیک سیرتی و شایستگی اخلاقی، مورد وثوق و اعتماد اعراب منطقه اند.

۳-    لارستان دارای فرودگاه بین المللی است که ششمین فرودگاه پر تردد به لحاظ پروازهای خارجی است و بالتبع، دفاتر هواپیمائی نسبتاً زیاد و فعالی دارد.

۴-    یکی از مهمترین بهانه های عدم سفر خارجیها (از جمله اعراب) به ایران ترس ساختگی توسط رسانه های بیگانه، در خصوص عدم امنیت در ایران است. یعنی تصویری وهم آلود و دروغین برای ممانعت از روابط حسنه.

۵-    اغلب اعراب هنوز شخصیتهائی سنتی دارند. سنتی زندگی می کنند، سنتی معامله می کنند و سنتی اعتماد می کنند …

۶-    اعراب اهل سفر و خوشگذرانی هستند و خانواده هائی بزرگ و پر جمعیت دارند.

۷-    اعراب مسلمانند و اولویت ایران نیز، ارتقاء روابط، از جمله در بحث گردشگری، با کشورهای مسلمان می باشد.

۸-    در گذشته اعراب در ایران باغ و منزل داشته اند و تردد می نموده اند و یکی از مهمترین این مقاصد نیز، شیراز بوده است.

۹-    شیراز یکی از بهترین مراکز درمانی و پزشکی کشور و حتی منطقه خاورمیانه است و در حال حاضر بر روی توریسم درمانی و گردشگری سرمایه گذاری فراوانی نموده است.

۱۰-    کیش و قشم و عسلویه و خارک، مهمترین بنادر ایران در دو بخش انرژی (ایران بعنوان مبدأ تولیدات) و بازرگانی (ایران بعنوان مقصد تولیدات) با لار در ارتباطند و لار بعنوان یک کانون است.

حالا همه اینها را کنار هم قرار دهید…

–    اگر شیراز بخواهد جذب توریست از کشورهای عربی را تقویت نماید، می تواند بر روی اعتماد اعراب به لارستانیها سرمایه گذاری کند.

–    اگر دولت بخواهد بر روی توازن روابط با امارات و… کار کند و نقطه ضعفی مانند ایرانیان ساکن در حوزه خلیج و خصوصاً اموال و دارائیهایشان را نداشته باشد، باید متقابلاً اعراب را در ایران بپذیرد و اجازه دهد آنها اموالی در ایران داشته باشند.

–    اگر اعراب به ایران بیایند محتمل است که همانند گذشته تمایل داشته باشند در ایران خانه و ویلا و.. داشته باشند و در این مسیر چه کسی قابل اعتماد تر از لارستانیهائی که اموالشان آنطرف آب، در گرو ایشان است ؟! (نوعی بده و بستان و توازن در اموال و دارائیها)

–    اگر دولت بخواهد همانند گذشته ، شرکای قوی در حوزه خلیج فارس داشته باشد (نه فقط سرمایه گذاران بزرگ، که هر لحظه ممکن است کنار بکشند؛ بلکه خرده سرمایه گذاران) بایستی روی اعتماد اعراب به لارستانیها حساب باز کند وروی آن سرمایه گذاری کند.

–    اگر بخواهیم ارز و دلار کشورمان را در خارج ضمانت کنیم، بایستی ترتیبی اتخاذ کنیم تا طرف مقابلمان، در زمان سنگ اندازی جلوی پای ما، چیزی برای از دست دادن داشته باشد.

و اما پنج پیشنهاد ساده به دولت و لارستانیها:

۱-    لارستانیها روی جذب خرده افراد (سرمایه گذار) جوامع عربی و تشویق ایشان برای سفر به ایران و حتی همراهی ایشان برنامه ریزی و تلاش کنند.

۲-    لارستانیها روی ایجاد شهرکهای ویلائی و گردشگری در مناطق توریستی کشور، سرمایه گذاری جدی نمایند و آنها را به اعراب اختصاص دهید. لارستانیها توان فروش این ویلاها را دارند.

۳-    لارستانیها روی اعتماد به یکدیگر و تشکیل کنسرسیومها و حتی اتحادیه های راهنمای سرمایه گذاری اعراب در ایران کار کنند. همانگونه که ترکهای تبریز، برای هدایت سرمایه گذاران ترکهای ترکیه در ایران، اتحادیه هائی تشکیل داده اند.

۴-    دولت با اعطای مجوزهای ویژه، دفاتر هواپیمائی لارستان را برای جذب گردشگر از کشورهای عربی، تقویت نماید. (فراموش نکنید که مقصد این سفرها اصلاً قرار نیست لارستان باشد. بلکه بناست کانون این اتفاقات، لارستانیها باشند)

۵-    بجای آنکه از هزینه های گزاف اتوبانهای لامرد-عسلویه و… نگران باشیم، بر روی احداث و تقویت و ترانزیتی کردن راه لار-لامرد سرمایه گذاری کنیم تا ما بعنوان یک کانون، هم در حوزه بازرگانی و هم نفت و گاز، نقطۀ اتصال محسوب شویم. یادتان نرود که بواسطه وسعت و قدمت و جمعیت بالاتر، منطقه لارستان، بر لامرد ارجحیت دائمی خواهد داشت و با این کار، آنها به ما وابسته تر می شوند و آلودگیهای زیست محیطی حاصل از نفت نصیب ایشان خواهد شد و منافع حاصل از مرکزیت و ارتباط و اتصال و بده و بستانهای مالی، نصیب ما می شود. (در حال حاضر، کیش محل ملاقاتهای سرمایه گذاران عسلویه است! و علیرغم آنکه قشم و کیش مناطق آزادند، این بندرعباس است که بهره ها را به خود اختصاص داده است. لار هم می تواند این ویژگیها را مورد استفاده قرار دهد.)

با تذکر این نکته که این پیشنهاد، از جمله آمال همه مردم منطقه و یاری رسان به اقتصاد کل ایشان است و نوعی عامل وحدت و نقطه اتکاء محسوب می شود؛ انتهای مقاله را برای تفصیل بیشتر و توضیح مطلب و تقویت این ایده، برای دیگر نویسندگان و قلم به دستان منطقه، باز می گذارم…

 

حامد مقدم-معاونت عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رباط کریم